Eind september nam Mwezi Mugerwa de prestigieuze Indianapolis Prize Emerging Conservationist Award 2025 in ontvangst. Mugerwa is een ware held; hij heeft de tot nu toe veelal onbekende Afrikaanse goudkat op de kaart gezet.
De eerste keer dat Mwezi Mugerwa de Afrikaanse goudkat zag, wist hij niet wat het was. Terwijl hij de beelden van cameravallen in het Bwindi Impenetrable Forest National Park in Oeganda bekeek, zag hij een onbekend dier, ongeveer twee keer zo groot als een huiskat, in de korrelige zwart-witbeelden. De afgelopen zestien jaar heeft Mugerwa zijn carrière gewijd aan “Afrika’s minst bekende, minst begrepen en minst bestudeerde katachtige”. In al zijn jaren van veldwerk heeft Mugerwa de Afrikaanse goudkat slechts drie keer vluchtig met eigen ogen kunnen aanschouwen.
Mugerwa besefte al snel dat de eerste stap naar hun bescherming was het in kaart brengen van hun aantallen in hun verspreidingsgebied. Hij wist ook dat hij het verzamelen van gegevens over dit dier niet alleen kon doen. Daarom richtte hij in 2019 de African Golden Cat Conservation Alliance (AGCCA) op, een netwerk van 46 natuurbeschermers in de 19 landen waar dit dier voorkomt. Maar het handmatig beoordelen van duizenden beelden van 30 locaties in 19 landen was een enorme klus.
Met behulp van een AI-algoritme, ontwikkeld door de Amerikaanse non-profitorganisatie Panthera, kon Mugerwa afbeeldingen snel sorteren en individuele katten identificeren op basis van hun unieke vachtpatronen. “Dat is echt belangrijk, want nu kunnen we het aantal en de dichtheid bepalen”, zegt Mugerwa, eraan toevoegend dat het zonder AI vrijwel onmogelijk zou zijn om individuele katten te onderscheiden vanwege hun kleine formaat en subtiele markeringen.
Voorlopige gegevens suggereren dat de soort in lage dichtheden voorkomt, zelfs in beschermde habitats. In Oeganda en Gabon bijvoorbeeld werden bij onderzoeken slechts 16 exemplaren per 100 km2 aangetroffen. De onderzoeken hebben ook aangetoond dat strikken, geplaatst om zo dieren voor consumptie te vangen (bushmeat), de grootste bedreiging zijn voor deze kat. Deze strikken worden niet zozeer voor de Afrikaanse goudkat geplaatst maar ze raken er wel vaak in verstrikt. Bijvoorbeeld; in drie Oegandese bossen werden in één jaar 80 goudkatten hierin gevangen en gedood.
Om de achteruitgang te stoppen, richtte Mugerwa Embaka op, het eerste door de gemeenschap geleide beschermingsprogramma voor de soort. Hij werkt nu samen met meer dan 8000 families door het gehele verspreidingsgebied van het dier, waaronder voormalige stropers, om de kat te monitoren en te beschermen.
Foto: Afrikaanse goudkat, Courtesy of Indianapolis Prize
