Wetenschappelijke naam

Panthera leo

Uiterlijk

Bekend zijn natuurlijk de manen die alleen voorkomen bij het mannetje. Het duurt meestal een jaar of zes voordat deze goed ontwikkeld zijn. Vrouwtjes zijn kleiner en hebben geen manen. De staart van leeuwen is voorzien van een donkere kwast. De leeuw heeft een brede kop, een korte snuit en relatief kleine, ronde oren. Het neusleertje wordt donkerder naarmate een leeuw ouder wordt. De vacht is kortharig en de kleur varieert van asgrijs en zandgeel tot okerbruin en bijna wit. Over de vacht verspreid liggen vage rozetachtige vlekken die vooral bij jongere leeuwen goed te zien zijn. Deze vlekken vervagen naarmate de leeuw ouder wordt en zullen uiteindelijk verdwijnen (de vlekken zijn, als je goed kijkt, echter altijd te zien). De kleur, plaats en hoeveelheid van de kop- en buikmanen, kan afhangen van de streek maar ook van de genetische achtergrond. De mannetjes leeuw in India bijvoorbeeld heeft buikmanen. Iets wat de leeuwen in Afrika niet hebben.

Het meest kenmerkende aan een leeuw zijn de manen die alleen bij het mannetje voorkomen. Foto © Loulou Beavers

Verspreiding en leefgebied

De leeuw leeft in Afrika. Hierbuiten leeft de leeuw alleen nog in India. Het leefgebied van de leeuw wordt enorm bedreigd en afname van zijn leefgebied is de belangrijkste bedreiging voor de leeuw. Veel boeren tolereren geen leeuwen op hun land waardoor het dier vooral voorkomt in Nationale parken of reserves: afgesloten gebieden dus. Dit veroorzaakt een probleem bijvoorbeeld omdat dieren niet langer kunnen migreren. Bovendien zijn de gebieden vaak niet meer met elkaar verbonden waardoor de genenpoel verkleind wordt. In enkele landen kunnen leeuwen soms wel vrijelijk rondbewegen, zoals in Namibië. Ook dit heeft een keerzijde; de dieren komen regelmatig in conflict met mensen. Veelal leidt dit tot de dood van het dier.

Territorium

Een groep bezet meestal een vast territorium (leefgebied) maar in sommige streken volgen zij vaak ook de grote trekkende kudden gnoes, zebra’s en gazellen en is de levensstijl dus meer nomadisch. Hoewel leeuwen over het algemeen niet zo van water houden, zijn er ook leeuwen die zich gespecialiseerd hebben in het leven in moerasgebieden (Okavangadelta in Botswana). Afhankelijk van het leefgebied kunnen territoria enorm zijn of juist niet. Dit hangt mede af van de aanwezigheid van prooidieren.

De grootte van groep en territorium is afhankelijk van diverse factoren. Foto © Marlies Vermeesch-Holtmann

Gedrag

De leeuw is de enige katachtige die in een troep leeft (pride) en bestaat meestal uit zo’n vijf volwassen vrouwtjes (twee tot twintig), één of twee volwassen mannetjes en hun jongen en onvolwassen nakomelingen. Meestal zijn alle vrouwtjes familie van elkaar en blijven zij hun hele leven bij elkaar. Een grote troep leeuwen beweegt zich meestal los van elkaar of in kleinere troepen. Als dieren van dezelfde troep elkaar tegenkomen, volgt een uitbundig ritueel van wrijven en likken. Vreemde leeuwen, zowel mannetjes als vrouwtjes, worden meestal weggejaagd. Mannetjes blijven meestal niet langer dan drie of vier jaar bij de troep. Ze worden weggejaagd en moeten dan op zoek naar een eigen troep en leefgebied.

Voortplanting

Leeuwinnen paren alleen met het dominante mannetje van de troep. Het vrouwtje werpt zo’n 3-6 welpen in een verscholen plek na een draagtijd van ca. 100 dagen. Als de welpen 4-6 weken zijn, introduceert de leeuwin hen in de troep. Vrouwtjes zogen (ca. 8 maanden) en bewaken elkaars jongen. Na ca. 18 maanden zijn ze onafhankelijk en na vijf jaar volgroeid. Wordt de troep overgenomen door een nieuw mannetje, dan zal deze de jonge welpen doden waardoor de vrouwtjes weer voor paring ontvankelijk worden. Veel welpen halen hierdoor het 1e levensjaar niet want de nieuwe baas wil alleen jongen die van hemzelf zijn en doodt dus de welpen als hij de troep overneemt.

Vrouwtjes blijven hun leven lang bij elkaar en zorgen voor elkaars kroost. Foto Loulou Beavers

Jacht en dieet

De leeuw is het grootste deel van de dag inactief en komt vooral in actie voor de jacht. Leeuwen jagen het liefst in groepsverband in de schemer of nachtelijke uren. Over het algemeen zijn het vooral de vrouwtjes die jagen alhoewel het mannetje zal meehelpen als het om grotere prooien gaat. Als de prooi gedood is, breekt een grote chaos uit. Het is vaak een gevecht wie als eerste te eten krijgt. Over het algemeen krijgen de volwassen mannetjes het beste en meeste eten. Hier kun je zien hoe leeuwen jagen en eten.

Status en bedreiging

Op de IUCN rode lijst van bedreigde soorten staat de leeuw geclassificeerd als vulnerable (kwetsbaar). De leeuw in Centraal en West-Afrika staat aangemerkt als critically endangered (ernstig bedreigd) en de leeuw in India als endangered (bedreigd). De leeuw in Afrika staat op CITES appendix II. Dit betekent dat er ‘gehandeld’ mag worden in leeuwen bijvoorbeeld er mag op dit dier gejaagd worden. Het is raar dat de leeuw niet beter beschermd wordt. De sterk afnemende aantallen geven aan dat het vijf voor twaalf is voor dit dier. De redenen waarom er geen betere bescherming komt, ligt vooral in het gegeven dat het dier een gewilde jachttrofee is.

De belangrijkste bedreiging voor de leeuw is afname leefgebied en het daaruit voortvloeiende conflict met de mens. Andere bijkomende factoren van afname liggen in stroperij, jacht en ziekte.

Ondersoorten

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen leeuwen levend in Centraal,- en West Afrika en leeuwen die leven in de rest van Afrika. De leeuw in West,- en Centraal Afrika zou, aldus onderzoekers, verwant zijn aan de leeuw in India en wordt daarom tot dezelfde subsoort gerekend. Er zijn dus twee subsoorten leeuwen. Klik hier voor een overzicht van ondersoorten.

Fysieke kenmerken

Lichaamslengte: mannetje ca. 170-250 cm, vrouwtje ca. 140-185 cm.
Staartlengte: ca. 60-100 cm.
Schouderhoogte: ca. 80-128 cm.
Gewicht: mannetje ca. 145-225 kg, vrouwtjes ca. 110-167 kg.
Levensverwachting: ca. 10-18 jaar in het wild en ca. 14-30 jaar in gevangenschap. Mannetjes in het wild worden over het algemeen minder oud dan vrouwtjes.

Copryight: Loulou Beavers

Wil je een spreekbeurt over de leeuw houden?
Klik hier voor ons spreekbeurtmateriaal dat je direct kunt downloaden.