Wetenschappelijke naam

Panthera pardus

Uiterlijk

De luipaard behoort tot de grote katachtigen maar is toch kleiner dan de cheeta (jachtluipaard). De luipaard heeft een gespierd lichaam met korte, krachtige poten en een lange staart voor balans. De kop is breed en een beetje rond van vorm met kleine ronde oren. De vacht is bedekt met veel zwarte rozetten; vlekken die in het midden open zijn, en kleinere dichte vlekken. De meeste luipaarden zijn zandgeel of lichtbruin van kleur maar dit kan variëren van bijna wit tot geheel zwart (de bekende zwarte panters). Als het zonlicht op de vacht valt, is echter ook bij een zwarte panter het vlekkenpatroon te zien.

Een luipaard heeft altijd vlekken op zijn vacht, ook de zwarte luipaarden (panters)

Verspreiding en leefgebied

De luipaard is de allrounder van de katten en kan zich overal goed aanpassen waardoor het leefgebied uitgestrekt en gevarieerd is. Van droge woestijnen (bijvoorbeeld in Iran) tot dichte regenwouden tot grote hoogtes. De belangrijkste eis voor een goede leefomgeving is de hoeveelheid voedsel. Ook voldoende schuilplaatsen, in de vorm van hoge begroeiing, bomen of rotsen, zijn belangrijk.

Territorium

De luipaard heeft een vast leefgebied (territorium) dat tegen soortgenoten wordt verdedigd waarbij het wordt gemarkeerd met urine en/of uitwerpselen. Ook worden er krabsporen op bomen achtergelaten. Op deze manier “praten” de luipaarden met elkaar en geven ze boodschappen door. Uiteraard laten ze zich ook vocaal horen. Mannetjes hebben vaak grotere territoria dan vrouwtjes en overlappen die van vrouwtjes ook (afhankelijk van de aanwezige prooidieren). Territoria zijn kleiner bij veel prooidieren en groter als er minder wild is. De luipaard verlaat zijn territorium regelmatig om te jagen. Luipaarden zijn uitermate territoriaal. Dat maakt verplaatsing van dit dier vaak lastig. Luipaarden keren vaak terug naar hun oorspronkelijke leefgebied.

Copyright © Bob Suir

Gedrag

De luipaard leeft solitair en ze zoeken elkaar alleen op in de paartijd. Alleen moeder en welpen leven enige tijd met elkaar samen. Luipaarden van hetzelfde geslacht mijden elkaar. De luipaard is een echte opportunist. Een extra prooi wordt zeker gegrepen als de kans zich voordoet waarna deze wordt verstopt. Hierin is hij anders dan de meeste andere katten. Die jagen vooral wanneer ze honger hebben en zullen zelden doden als ze al iets te eten hebben. Dit soort eigenschappen zorgen ervoor dat de luipaard een echte overlever is.

De luipaard staat bekend om zijn felle karakter. In het nauw gedreven zal hij geen vluchtgedrag vertonen maar juist vaak voor de aanval kiezen. Een voorbeeld hiervan is te zien in dit filmpje.

Voortplanting

Het vrouwtje lokt het mannetje met haar urine als zij wil paren. Het mannetje bemoeit zich verder niet met de opvoeding van de jongen. Na een draagtijd van 90-112 dagen worden meestal 1-3 welpen geboren (gewicht: 430-450 gram). De moeder verbergt ze meestal in een schuilplaats zoals een ondergronds hol, dicht struikgewas of grot waar ze de eerste 6 weken verborgen blijven. De ogen openen na 1 week, ze zijn na 3 maanden gespeend en blijven ongeveer 1,5-2 jaar bij de moeder waarna ze geslachtsrijp en zelfstandig zijn. Pas na 3-4 jaar zijn ze volgroeid.

@ Marlies & Wil Vermeesch-Holtmann

Jacht en dieet

De luipaard jaagt meestal ’s avonds of ’s nachts en voornamelijk op middelgrote dieren als antilopen, wrattenzwijnen en herten. Maar, de luipaard is een echte opportunist. Indien een kans zich voordoet, zal hij elke prooi eten die hij kan doden. Juist door deze insteek is dit dier in staat zich in veel verschillende leefomgevingen staande te houden. Eerst wordt de prooi beslopen en dan vanuit een hinderlaag besprongen. Een andere jachtmethode is het rustig in een boom wachten totdat de juiste prooi zich onder de boom bevindt waarna de luipaard zich vanuit de boom op de prooi stort. Luipaarden zijn in staat prooien tot driemaal zwaarder dan het eigen gewicht in een boom te trekken. Een extra prooi wordt zeker gegrepen als de kans zich voordoet waarna deze wordt verstopt.

Een luipaard drinkt het liefst dagelijks maar kan lange tijd zonder water overleven. Het nodige vocht wordt dan uit de gevangen prooi gehaald.

@ Afrika Wildlife Safaris

Status en bedreiging

Op de IUCN rode lijst van bedreigde soorten komt ook de luipaard voor. De status van de luipaard varieert per ondersoort en gaat van “Vulnerable” (kwetsbaar – Afrikaanse luipaard) tot “Critically endangered” (ernstig bedreigd – enkele ondersoorten zoals de Amoerpanter). Alle ondersoorten zijn vermeld op CITES Appendix I. Dat betekent dat er officieel niet in het dier gehandeld mag worden. Toch kunnen landen hierop quota’s aanvragen bijvoorbeeld omdat ze luipaarden willen laten afschieten in de trofeejacht. Zo is het o.a. in Zuid-Afrika, Namibië, Zimbabwe en Botswana, toegestaan om op luipaarden te jagen.

De belangrijkste bedreiging voor het luipaard zijn afname van leefgebied en het conflict dat hierdoor ontstaat met mensen. Slecht gereguleerde trofeejacht en illegale handel/stroperij is een toenemende bedreiging; de vacht van het luipaard is nog steeds een zeer gewild luxe product of zeer geliefd bij gebruik in rituelen. Een groeiend probleem is de stroperij omdat het luipaard geliefd is als ingrediënt in traditionele medicijnen zoals traditionele Chinese medicijnen (TCM).

Ondersoorten

Klik hier voor een overzicht van ondersoorten.

Fysieke kenmerken

Lichaamslengte: 91-191 centimeter;
Staartlengte: 51-101 centimeter;
Gewicht: 20-90 kilo.

De mannetjes zijn over het algemeen groter en dus zwaarder dan de vrouwtjes.

Levensverwachting: in het wild ongeveer 12 jaar, in gevangenschap kan een luipaard wel 21 jaar worden.

© Evert Doorn, the Wild Site

Wil je een spreekbeurt over de luipaard houden?
Klik hier voor ons spreekbeurtmateriaal dat je direct kunt downloaden.

Laatst bijgewerkt:
2024