Katten hebben misschien geen negen levens, maar de elfjarige leeuw Jacob komt er dichtbij. Jacob leeft in het Queen Elizabeth Nationaal Park in Oeganda en hij heeft al vier incidenten overleefd die een gewone leeuw hadden kunnen doden: strikken, vallen, vergiftiging en een aanval van een buffel. Het kostte hem een deel van zijn achterpoot en een oog en toch heeft hij een manier gevonden om te overleven, daarbij geholpen door zijn broer Tibu. Onderzoekers vroegen zich lang af hoe een gehandicapte leeuw zoals Jacob wist te overleven en recent kwamen ze met het antwoord. Jacob heeft leren jagen als een luipaard.
Jacob haalde eerder al wereldwijde aandacht omdat hij samen met zijn broer Tibu met regelmaat 1,5 kilometer door een met krokodillen gevulde rivier zwom. Maar zijn opmerkelijke verhaal begon veel eerder: in 2020 verloor hij een deel van zijn linker achterpoot in een stropersval. Later werd hij ook nog door een waterbuffel gespietst, waarbij hij een oog kwijtraakte. Onderzoekers waren het eens: een leeuw met zulke handicaps zou niet lang overleven. Carnivoren in deze toestand leven meestal van aas, vallen vee aan of overleven dankzij hun familieleden (pride), als ze geluk hebben. Jacob moet het echter doen met de steun van enkel zijn broer. Zijn overleving was onverklaarbaar maar recent werd door onderzoek duidelijk hoe Jacob weet te overleven.
Het geheim onthuld: Jacob jaagt als een luipaard
Jacob wordt gevolg door onderzoekers en zij ontdekten dat hij heeft leren jagen zoals een luipaard. Omdat hij niet kan sprinten of zijn prooien kan neerhalen volgens de klassieke jachttechniek van leeuwen, gebruikt hij een hinderlaagstrategie: zich verschuilen in dicht struikgewas, op zeer korte afstand toeslaan of zelfs prooien opgraven. Hij richt zich bovendien op dieren die leeuwen normaliter zelden aanvallen. ’s Nachts legden cameratraps vast hoe hij zwijnen van soms wel 200 kilo belaagt — alleen of samen met zijn broer. Aldus een onderzoeker; „Jacob maakt geen schijn van kans in een achtervolgingsjacht. Dat hij een heel specifiek soort prooi kiest, toont dat hij zijn dieet heeft aangepast. Hij neemt enorme risico’s en gedraagt zich meer als een luipaard. Maar hij heeft geen keuze — en het werkt.”
Leeuwen onder druk
Jacob en zijn broer steken regelmatig het Kazinga-kanaal over — de voorbije twee jaar zelfs tot twintig keer. Bijzonder want deze rivier barst van de krokodillen. Eerdere pogingen van leeuwen om deze rivier over te steken, werden vroegtijdig gestaakt. Of de leeuwen werden simpelweg door krokodillen gedood. Het feit dat Jacob en Tibu deze gevaarlijke tocht toch blijven doen, kan wijzen op een tekort aan prooien of een zoektocht naar partners.
Het Queen Elizabeth NP staat wereldwijd bekend om de leeuwen die in bomen klimmen, een gedrag dat zelden elders wordt waargenomen. Het trekt veel toeristen maar helaas nemen de aantallen leeuwen in Afrika overal af, en ook in dit park. Steeds vaker worden strikken geplaatst door stropers of de lokale bevolking. In eerste instantie was het doelwit niet zozeer leeuwen maar dieren die als voedsel gebruikt worden (bushmeat). Echter de laatste jaren worden leeuwen zelf steeds vaker het doelwit.
Stropers richten zich steeds vaker specifiek op leeuwen vanwege hun lichaamsdelen, zoals tanden, klauwen en botten. Deze worden in Zuidoost-Azië (en in enkele Afrikaanse gemeenschappen) gebruikt als medicijn of als statussymbool. Zes leeuwen in Jacobs troep werden in maart 2020 vergiftigd door stropers, maar hijzelf bleef ongedeerd.
Hoe dan ook nemen de aantallen prooidieren af en ook de aantallen leeuwen. Dat maakt dat leeuwen in dit gebied, grotere afstanden moeten afleggen alsook risico’s moeten nemen, op zoek naar voedsel en partners. Dus ook Jacob. Tot nu toe weet hij te overleven en dat is op zijn zachtst gezegd, indrukwekkend.
Lees het artikel over Jacob hier. Ook National Geographic schreef een artikel over Jacob. In dit filmpje is Jacob ook te bewonderen.
Foto: Jacob en zijn broer Tibu, in het Queen Elizabeth National Park (Oeganda), ’s nachts geobserveerd door onderzoekers die zijn overleving en ongewone jachtstrategie documenteerden. © Alex Braczkowski
