Wetenschappelijke naam

Neofelis nebulosa.

Het ontstaan van de nevelpanter

Toen minimaal 75.000 jaar geleden de supervulkaan Toba op het eiland Sumatra tot uitbarsting kwam, werd de gehele nevelpanterpopulatie opgesplitst. Elke groep paste zich aan hun eigen omstandigheden aan. Dit leidde tot twee soorten: de nevelpanter op het vaste land (Neofelis nebulosa) en de Sundaland(nevel)panter op de Sunda eilanden (Neofalis diardi).

Uiterlijk

De nevelpanter is een middelgrote katachtige, te vergelijken met een klein luipaard. De poten zijn kort, stevig en eindigen in brede klauwen. De achterpoten zijn langer dan de voorpoten en de staart is uitzonderlijk lang. Dankzij de speciale enkelgewrichten die zich kunnen draaien, is het één van de weinige katten die ook met hun kop langs een verticale boomstam naar beneden kunnen klimmen en met hun achterpoten aan takken kunnen hangen.

• Vacht:
  • De kleur varieert van geelbruin tot donkergrijs, met een blekere buik;
  • De zijkanten en achterkant van het lichaam hebben grote, onregelmatig gevormde wolkachtige vlekken met een donkere rand;
  • De kop, buik en poten hebben zwarte vlekken en de hals korte, zwarte strepen.
• Kop:
  • De achterzijde van de oren is zwart;
  • Nevelpanters (inclusief Sundaland(nevel)panters) hebben in verhouding de langste hoektanden van alle katachtigen (tot 5 cm).

• Staart:
  • Met zwarte ringen;
  • De staart kan zo lang als het lichaam zijn en helpt bij het in balans houden.

Deze afbeelding geeft een goed idee van de grootte van de tanden bij de nevelpanter © Klaus Rassinger und Gerhard Cammerer, Museum Wiesbaden

Verschillen met nevelpanters van de Sunda’s

Hoewel er verschillen zijn tussen de Sundaland(nevel)panters en nevelpanters van het vaste land, zijn er ook veel overeenkomsten. Hierdoor is het vaak lastig echt verschil te zien.

De Sundalandpanters zijn iets kleiner dan de nevelpanter op het vaste land. De vacht van beide soorten lijkt op het eerste gezicht precies hetzelfde. Maar de Sundalandpanters zijn over het algemeen donkerder en ook het vachtpatroon kent verschillen. De Sundalandpanters vertonen meer aparte vlekken in de grote wolkachtige patronen. Een ander verschil vormen de hoektanden. Deze zijn langer dan die van welke andere kat dan ook en die van de Sundalandpanter zijn zelfs nog iets langer dan die van de nevelpanter.

Verspreiding en leefgebied

Gebied & omgeving:

• De nevelpanter komt voor in Zuidoost-Azië, in (Zuid) China, de Himalaya, westelijk Maleisië, Nepal, Noordoost-India, Bangladesh en Indo-China (Vietnam, Lao PDR, Thailand, Cambodia). De laatste echte waarneming in Taiwan was in 1989. Over de huidige status in China is weinig bekend en de aanwezigheid in Bangladesh is onzeker.

De nevelpanter houdt het meeste van tropische en subtropische bossen, maar komt ook voor in moerasgebieden en grasland. Hij leeft op hoogten tot ongeveer 3.500 meter. In 2024 werd een nevelpanter vastgelegd op cameratrap in de Himalaya, op een hoogte van 4650 meter.

Verspreidingsgebied nevelpanter

Territorium en leefgebied

Over het algemeen genomen is er nog niet veel bekend over de territoria en leefgebieden. Wat we ervan weten is dat de leefgebieden van vrouwtjes en mannetjes elkaar aanzienlijk overlappen. De nevelpanter kan in hogere dichtheden voorkomen, terwijl andere grotere katachtigen, zoals tijgers en luipaarden, in lagere dichtheden voorkomen. Ook leefgebieden van mannetjes lijken te overlappen.

Hoewel de nevelpanter een goede klimmer is die veel tijd in de bomen doorbrengt, kan hij ook over de grond vrij grote afstanden afleggen. In Thailand lijken mannelijke en vrouwelijke nevelpanters een vergelijkbaar leefgebied te hebben van 30-40 km², met intensief gebruikte kerngebieden (territoria) van 3-5 km².

In gevangenschap bakenen nevelpanters hun territorium af door bijvoorbeeld urine te sproeien en hun kop tegen uitstekende objecten te wrijven. Vermoedelijk worden deze gewoonten ook gebruikt om hun grondgebied in het wild te markeren.

Gedrag

Er is nog weinig bekend over dit dier. Veel van wat we wel weten, komt van cameratraps. In dit filmpje is een nevelpanter op zo’n camera vastgelegd.

De nevelpanter leeft teruggetrokken en er is weinig over bekend. Vermoed wordt dat de nevelpanter alleen leeft en voornamelijk ’s nachts actief is. Activiteiten spelen zich overwegend in de bomen af. Toch zijn er ook aanwijzingen dat een groot deel van de tijd op de grond wordt doorgebracht en soms bewonen ze omgevingen zonder hoge bomen.

Het dier is een uitstekende klimmer. Het is één van de weinige katten die ook met hun kop langs een verticale boomstam naar beneden kunnen klimmen en met hun achterpoten aan takken kunnen hangen. Hoewel hij dus veel tijd in de bomen doorbrengt, kunnen nevelpanters ook grote afstanden over de grond afleggen. Het dier kan ook zwemmen.

Nevelpanters brullen niet zoals de tijger, leeuw, jaguar en luipaard (de grote katten van het geslacht Panthera), maar spinnen net als de cheeta. Daarnaast hebben ze een breed scala aan geluiden zoals sissen, grommen, kreunen en snuiven. In dit filmpje kun je enkele geluiden horen.

Voortplanting

We weten eigenlijk nog niet zoveel over de voortplanting bij de nevelpanter. Het meeste wat we ervan weten, is door te kijken naar dieren die in een dierenpark leven.

Als de dieren gepaard hebben, worden er na gemiddeld 85-93 dagen, 1-5 welpen geboren maar meestal zijn dat er twee. De welpen worden blind geboren en de oogjes gaan na zo’n tien – veertien dagen open. Na zo’n tien maanden zijn de welpen zelfstandig en vanaf ongeveer twee jaar zijn ze geslachtsrijp.

Uit het fokken met nevelpanters in dierenparken, kwam een bijzonder gegeven naar voren. Namelijk dat  potentiële partners al op jonge leeftijd kennis met elkaar moeten maken waarbij het mannetje jonger dan een jaar moet zijn. Gebeurt dit later, op volwassen leeftijd, dan kan er zoveel agressie vrijkomen dat het mannetje het vrouwtje zelfs kan doden. Dat is één van de redenen waarom fokken in gevangenschap lange tijd lastig bleek omdat hier geen rekening mee werd gehouden.

Jacht en dieet

De voornaamste prooien van nevelpanters zijn gibbons, makaken, lori’s, kleine herten en wilde zwijnen, die ze vanuit de bomen of vanaf de grond besluipen. Ze jagen ook op vogels en knaagdieren.

Wetenschappers dachten ooit dat nevelpanters voornamelijk vanuit of in bomen jaagden; de huidige gedachte is echter dat er meestal vanaf de grond wordt gejaagd. Prooi wordt dan vooral beslopen en vervolgens besprongen.

Hoewel een nevelpanter een relatief klein roofdier is, kan hij dankzij zijn sterke poten en grote hoektanden, flinke prooien doden. Daarnaast kan hij van alle katachtigen zijn bek het verst opendoen.

Status

IUCN Rode Lijst: Vulnerable (kwetsbaar) en afnemend.

De geschatte omvang van de wereldwijde populatie ligt tussen de 1.600 en 29.000 volwassen dieren, hoewel de meeste wetenschappers uitgaan van een aantal tussen de 3.700 en 5.580 volwassen dieren.

CITES Appendix: I.
Dit betekent dat het om een diersoort gaat die met uitsterven wordt bedreigd. Handel in deze diersoort is niet toegestaan (slechts in zeer uitzonderlijke gevallen).

Bedreiging

• Belangrijkste bedreiging is verlies van leefgebied door ontbossing. De gebieden waarin de nevelpanter leeft, raken hierdoor ook steeds meer versnipperd. Wat eerst een groot aaneengesloten gebied was, zijn nu allemaal kleine, losse stukjes. Dit betekent dat de nevelpanter moeilijker naar andere gebieden kan trekken, en moeilijker soortgenoten kan vinden;
• Illegale handel. Het dier wordt op grote schaal illegaal bejaagd om zijn vacht. Een opkomende bedreiging is illegale stroperij en handel voor de klauwen en andere lichaamsdelen. Deze worden vooral gebruikt in traditionele Chinese medicijnen (TCM) als vervanging van tijger lichaamsdelen. Sommige mensen geloven dat lichaamsdelen van specifieke dieren, helpen tegen ziekten. Er lijkt ook sprake te zijn van illegale handel in levende dieren omdat mensen een nevelpanter als huisdier willen houden;
• Soms worden nevelpanters gedood uit wraak door boeren, bijvoorbeeld wanneer het dier op (klein)vee jaagt.

De vacht van de nevelpanter is zeer geliefd. © Andreas Manz / https://www.inaturalist.org/ observations/16959518

Ondersoorten

Er worden op dit moment geen ondersoorten erkend. Omdat de nevelpanter van het vaste land verspreid leeft over een groot gebied, kan het zijn dat hier aanpassingen in komen.

Klik hier voor een overzicht.

Fysieke kenmerken

• Lichaamslengte: gemiddeld 69-108 centimeter;
• Staartlengte: gemiddeld 61-91 centimeter;
• Gewicht: gemiddeld 16-23 kilo.

Mannetjes zijn over het algemeen groter en zwaarder dan de vrouwtjes.

• Levensverwachting: in gevangenschap ca. 17 jaar, in het wild ca. 13-15 jaar.

© K. Varma

Wil je een spreekbeurt over de nevelpanter? Klik hier voor ons spreekbeurtmateriaal dat je direct kunt downloaden.

Op YouTube zijn filmpjes te vinden over de nevelpanter, waaronder deze.

Laatst bijgewerkt:
september 2025