Tweedeling

Sinds 2017 is het rondom deze kat nog iets complexer geworden. Dit komt omdat bleek dat de Luipaardkat
van het vaste land (Prionailurus bengalensis) en de Luipaardkat levend op Sundalandeilanden (Prionailurus javanensis) genetisch veel van elkaar verschillen. Zoveel zelfs dat deze twee nu als aparte soorten te boek staan. Voor meer informatie over de Sundaland luipaardkat, kun je hier terecht.

Wetenschappelijke naam

Prionailurus bengalensis. Vaak wordt dit gevolgd door de naam die die ondersoort aangeeft bijvoorbeeld Prionailurus bengalensis bengalensis.

Uiterlijk

De Luipaardkat is ongeveer zo groot als een flinke huiskat maar slanker, met langere poten. Zijn kleine kop is gemarkeerd met donkere strepen die over zijn voorhoofd lopen en zijn witte snuit is kort en smal.

Kenmerkend zijn de twee donkere strepen die van de ogen naar de oren lopen – als een soort eyeliner.
De achterkant van zijn lange en ronde oren is zwart met witte vlekken in het midden. Het lichaam en de ledematen zijn overdekt met zwarte vlekken van verschillende grootte en kleur. Op de rug zie je vaak langwerpige vlekken die wat lijken op strepen – vandaar dat dit dier ook wel ‘Tijgerkat’ wordt genoemd.

Er zijn uiterlijke verschillen die bepaald worden door waar het dier leeft. Dit zorgt er voor dat de dieren in verschillende regio’s er soms net iets anders uit zien. De Luipaardkat in het Verre Oosten, heeft bijvoorbeeld wat weg van de Vissende kat, aan wie hij ook gerelateerd is.

Amur Leopard cat (Prionailurus bengalensis euptilurus)

Verspreiding en leefgebied

De Luipaardkat is bijzonder omdat deze kleine katachtige een uitzonderlijk groot verspreidingsgebied heeft waarbij de verschillende typen leefgebieden zeer gevarieerd zijn. Leven nabij menselijke bewoning schijnt voor deze kat geen probleem te vormen.

Gebieden & omgeving:

• Tropische regenwouden tot aan loofbossen met een gematigd klimaat;
• Naald (coniferen) bossen vormen een klein deel van het totale scala aan typen leefgebied;
• Bossen met veel heesterbegroeiing met aansluitende graslanden vormen een minderheid in type leefgebied;
• In het noorden wordt het leefgebied begrensd door sneeuw omdat de Luipaardkat een sneeuwlaag van meer dan 10 cm diep vermijdt. Koude steppengraslanden maken geen deel uit van het leefgebied van deze kat en ook in erg droge gebieden komt het dier niet voor. Er zijn enkele waarnemingen in de droge boomloze vlakten van Pakistan;
• Voorkeur voor gebieden waar nieuwe begroeiing weer opkomt zoals gekapte gronden die weer herstellen;
• Landbouwgronden en boomplantages (rubberbomen, palmolie, suikerriet).

Hoogte:

• Over het algemeen tot 4000 meter maar er zijn Luipaardkatten op cameratrap vastgelegd in hoger gelegen gebieden. In Nepal bijvoorbeeld werd een Luipaardkat vastgelegd op 4474 meter en in China zelfs op 4579 meter hoogte.

Hieronder zie je een kaartje van het verspreidingsgebied van de Luipaardkat van het vaste land. De kleur rood geeft het gebied aan waar het dier met zekerheid leeft, de kleur oranje geeft aan dat dit gebied is waar het dier mogelijk voorkomt, de kleur geel geeft aan dat het dier hier waarschijnlijk is uitgestorven en het grijze gebied geeft aan dat het onbekend is of het dier hier voorkomt.

© Ghimirey et al. 2022, IUCN Red List of Threatened Species 2022

Territorium

• Uit onderzoek blijkt dat de Luipaardkat een leefgebied kan hebben met een grootte van ca. 12,7 km²;
• Voor zover bekend geen verschillen tussen mannetjes en vrouwtjes in de grootte van leefgebied.

Gedrag

Deze kat is een uitstekende zwemmer en is dan ook op de vele kleine eilandjes rond het vaste land te vinden. Over het gedrag is nog niet zo veel bekend. Er zijn veel foto’s met automatische camera’s gemaakt en er zijn diverse studies uitgevoerd waarbij ca. 20 katten van een GPS-halsband werden voorzien waarmee de tot nu bekende gegevens van deze kat zijn verkregen.

Voortplanting

Over het voortplantingsgedrag van de Luipaardkat is niet veel bekend. Uit gevangenschap is bekend dat de dieren even moeten wennen aan een partner voordat zij willen paren.

• Draagtijd: 56-70 dagen;
• Aantal jongen: 1-4 kittens;
• Ogen gaan open: na ca. 10 dagen.

Luipaardkat moeder met kitten

Jacht

Luipaardkatten jagen zelfs in olieplantages op knaagdieren terwijl de omringende in tact zijnde bossen worden gebruikt om te rusten en zich voort te planten.

• Op de grond;
• In de schemering en nachtelijke uren, afhankelijk van de streek en type leefgebied.

Luipaardkat met prooi

Dieet

• Knaagdieren;
• Andere kleine zoogdieren;
• Alen en andere vissoorten;
• Kikkers;
• Aas.

Status

• IUCN Rode Lijst: Least concern (niet bedreigd) als soort in het algemeen.
  •  Tsushimakat “Vulnerable” (kwetsbaar).
  • Iriomotekat “Critically endangered” (ernstig bedreigd).
• CITES Appendix: II.
  Dit betekent dat het om een bedreigde diersoort gaat maar die niet met uitsterven wordt bedreigd. Handel in deze diersoort is gereguleerd toegestaan. De dieren in Bangladesh, India en Thailand staan op CITES Appendix I wat betekent dat er niet in het dier gehandeld mag worden.
•  Tsushimakat en Iriomotokat: Appendix I.
  Dit betekent dat het om een diersoort gaat die met uitsterven wordt bedreigd. Handel in deze diersoort is niet toegestaan (slechts in zeer uitzonderlijke gevallen).
• Geschat aantal: Als soort in het algemeen onbekend.
  • Tsushimakat: Ongeveer 110.
  • Iriomotekat 100-110.

Bedreiging

• Habitatverlies vooral door soja- en suikerrietplantages vormen een bedreiging. Het leefgebied wordt hierdoor kleiner en populaties kunnen elkaar lastiger bereiken wat gevaarlijk is voor de genenpoel. Steeds vaker worden Luipaardkatten aangereden door verkeer. Een afnemend leefgebied zorgt ook voor een toenemend conflict met mensen;
• Illegale handel in dit dier is groot. De Luipaardkat is gewild voor zijn vacht maar ook voor zijn lichaamsdelen welke verwerkt worden in sommige traditionele medicijnen. Het dier wordt ook verhandeld omdat het geliefd is als huisdier.

Veel luipaardkatten worden uit het wild gevangen en illegaal verhandeld. Als ze geluk hebben, komen ze terecht in een opvangcentrum.

Ondersoorten

Er worden op dit moment twee ondersoorten erkend. Omdat het leefgebied van dit dier echter enorm groot is, en deze andere eigenschappen vereisen, is het de verwachting dat er meerdere ondersoorten zijn. Hier is simpelweg nog te weinig onderzoek naar gedaan.

Klik hier voor een overzicht van de ondersoorten.

Fysieke kenmerken

• Lichaamslengte: 53-57 cm (vrouwtjes zijn iets kleiner);
• Staartlengte: ca. 28-30 cm (verschilt per ondersoort);
• Gewicht: 2,3-2,9 kg;
• Levensverwachting: in gevangenschap 10-15 jaar, in het wild onbekend.

Zoals eerder al gezegd, komt de Luipaardkat in veel gebieden voor. En zijn er daarom soms uiterlijke verschillen in de dieren per regio.

In 2024 staat de Luipaardkat centraal in ons project ‘kleine kattensoort‘. We ontwikkelden een infosheet over dit dier welke hier te vinden is.

Wil je een spreekbeurt over de Luipaardkat houden? Klik hier voor ons spreekbeurtmateriaal dat je direct kunt downloaden.

Laatst bijgewerkt:
april 2024