Manul (Pallas kat)

De Manul of Pallas kat onderscheidt zich duidelijk van bijna alle andere katachtigen door het uiterlijk. De vacht van de Manul is de dikste en de ruigste en de haren zijn in verhouding tot de lichaamgrootte de langste. Deze kat heeft een gedrongen lichaamsbouw en de haast sluipende lichaamsbeweging geeft de indruk alsof de Manul altijd laag over de grond glijdt. Het geslacht Otocolobus kent maar één soort: de Manul of Pallas’ kat.

Dit schitterende dier heeft als bijnaam ‘de meest chagrijnige kat ter wereld’. Sommigen stellen zelfs dat de Manul symbool stond van wijlen ‘the Grumpy cat’ welke een internet hit was. Een andere bijnaam is ‘de kat met de lelijke oren’.

De Manul was in 2021 ons focusdier in ons nieuwe initiatief ‘jaarlijkse project kleine kattensoort‘.

Wetenschappelijke naam

Otocolobus manul. Niet heel erg vleiend want Otocolobus betekent ‘lelijke oren’ in het Grieks.

Uiterlijk

De Manul lijkt altijd een beetje boos te kijken. Vandaar dat er vaak naar hem gerefereerd wordt als ‘de meest chagrijnige kat ter wereld’.

Vacht:
- Langharig en ruw.
- De kleur varieert tussen grijsachtige en bruinachtige tinten. De lichte tot witte dekharen geven het uiterlijk van deze kat een “frosty look”.
- Over de rug kunnen brede strepen zichtbaar zijn maar dit is, net als de kleur, afhankelijk van de streek waar deze kat te vinden is.
Lichaam:
- Gedrongen bouw.
- Korte poten.
- Stevige, goed behaarde voetzolen.
Staart:
- Dik en vrij lang.
- Aan het einde donkere ringen en een donkere punt.
- Bovenzijde van de staart is donkerder dan de onderzijde.
Kop:
- Heeft brede bakkebaarden.
- Dik behaarde kleine oren met zwarte punten.
- Oren staan aan de zijkant van de kop in plaats van meer op de kop zoals bij de meeste katachtigen. Deze kenmerken zorgen ervoor dat de kop breed en ovalig lijkt. Doordat de oren niet bovenop zijn hoofd geplaatst zijn maar feitelijk naast het hoofd, steken ze niet uit. Dat is handig want de Pallas jaagt vooral op vlaktes via hinderlagen. Dan is het handig als je oren niet uitsteken.
- De kin is veel lichter dan de rest van het lichaam (tot haast wit).
- Lange, witte snorharen.
- De ogen zijn wit omrand en hebben ronde pupillen.

Verspreiding en leefgebied

Het leefgebied van de Manul wordt gekarakteriseerd door extreme klimatologische omstandigheden; kou, weinig regen, een lage luchtvochtigheid en uiteenlopende temperaturen.

Gebied & omgeving:

Overwegend is de Manul te vinden in de steppegraslanden in Mongolië van centraal Azië (het belangrijkste bolwerk), China, het Tibetaanse plateau en sinds februari 2014 ook in Nepal.
De Manul is 1 van de weinige katachtigen is die op echt grote hoogten te vinden is. Net als bij de Bengaalse kat is de leefgebiedgrens daar waar er continu meer dan een bepaalde hoeveelheid sneeuw ligt.

Hoogte:

Van 440 m tot maximaal 5.593 m tot de sneeuwgrens bij een begaanbare sneeuwhoogte van 15 tot maximaal 20 cm.

Territorium

Onbekend.

Gedrag

Deze kat blijkt over het algemeen in de schemering actief te zijn maar schuwt het daglicht zeker niet. De Manul slaapt in holen tussen rotsspleten en in kleine grotten. De Manul is afhankelijk van de holen van andere kleine dieren zoals de marmot, vos en das voor dagelijks gebruik en voor het grootbrengen van de jongen. Deze kat is een slechte hardloper en heeft een wat “hobbelige gang”. Met de uitzonderlijke camouflage schuilt deze kat bij gevaar achter rotsblokken of in smalle rotsspleten.

Vijanden

Kittens van deze kleine kat worden incidenteel door roofvogels gegrepen.

Voortplanting

Kennis over het voortplantingsgedrag van de Manul is hoofdzakelijk ontdekt door studies in voormalig Rusland.

Paartijd: februari-maart.
Nestplaats: holen van andere kleine dieren zoals de marmot, vos en das.
Draagtijd: ca. 65 dagen.
Aantal jongen: 3-6 kittens.
Geboortegegevens: ongeveer 12,5 cm groot en ca. 340 gram.
Ogen open: na 2-10 dagen.
Gespeend: rond twee maanden.
Jagen: er zijn kittens van 3 tot 4 maanden oud gezien die al aan het jagen waren.

Jacht

Door heel stil te zitten en zich dicht tegen de grond te houden, gaat deze kleine spinnende kat geheel in de omgeving op. De prooi wordt beslopen en vanuit een hinderlaag besprongen.

Prooicyclus

Aantallen Manuls schommelen naar gelang het aantal knaagdieren schommelt over diverse jaren. De fluithaas is in de zomer absoluut de favoriete prooi, zelfs bij lage aantallen waarbij andere prooidieren in grote aantallen voor handen zijn. In de winter worden er zeer veel insecten gegeten en minder fluithazen.

Dieet

In China:

Fluithazen (voornaamste prooi).
Woelmuizen.
Hazen.
Marmotten.
Patrijzen.
Reptielen.
Aas.

In Mongolië:

Fluithazen.
Gerbils.
Lammeren van de moeflon.

Status

IUCN Rode Lijst: Least concern (niet bedreigd).

CITES Appendix: II.
Dit betekent dat het om een bedreigde diersoort gaat maar die niet met uitsterven wordt bedreigd. Handel in deze diersoort is gereguleerd toegestaan.

Geschat aantal:

Totaal ca. 15.000.
Rusland: ca. 2.000-2.100 (Tyva), 2.100-3.00 (Chita), 450-550 (Altai) en 250-350 (Buryatia).

Bedreigingen

Jacht vanwege de pels. Ondanks het feit dat dit in veel landen verboden is. Door de uitgestrektheid van het leefgebied blijkt controle moeilijk.
Vergiftiging en afschieten van de prooien van de Manul door de lokale bevolking omdat deze worden gezien als concurrerende graseters.
Honden van herders vormen vaak een bedreiging omdat deze Manuls doden.
Een opkomende bedreiging is dat lichaamsonderdelen van de Manul verwerkt worden in traditionele Chinese medicijnen (TCM).
Er zijn mensen die de Manuls als huisdier willen houden. De dieren worden daarom uit het wild gehaald.
Versnippering van leefgebied door de opkomende mijnbouw in China.

Ondersoorten

Klik hier voor een overzicht.

Fysieke kenmerken

Lichaamslengte: 49-55 cm (vrouwtjes zijn iets kleiner).
Staartlengte: ca. 21-31 cm.
Gewicht: 3-5 kg.
Levensverwachting: in gevangenschap maximaal 16 jaar, in het wild onbekend.

Organisaties die zich inzetten voor de Manul

In het Daursky State Nature Biosphere Reserve zet Vadim Kirilyuk zich in voor de Manuls in dit gebied. Het is een belangrijk gebied, op de grens met Mongolië, waar nog Manuls leven. Vadim is ook lid van de IUCN Cat Specialist Group en de Manul Working Group. Op Facebook is hun werk te volgen via deze link.

In 2021 was de Manul de focuskat van ons nieuwe initiatief ‘jaarlijkse project kleine kattensoort‘. We doneerden EUR 5300,- aan het Daursky Nature Reserve waarmee o.a. een educatieboek en flyer over de Manul en cameratraps gekocht konden worden.

Wil je een spreekbeurt over de Manul of Pallas’ kat houden? Klik hier voor ons spreekbeurtmateriaal dat je direct kunt downloaden. Omdat de Manul in 2021 de focuskat was van ons nieuwe initiatief ‘jaarlijkse project kleine kattensoort‘, ontwikkelden we een speciale infosheet. Deze vind je hier. Ook zijn er vele filmpjes van dit dier te vinden op ons YouTube kanaal.

Word donateur of adoptieouder en help mee

De wilde katachtigen staan op punt van uitsterven. Dat mogen we niet laten gebeuren. We willen immers een wereld waar generaties na ons nog kunnen genieten van deze prachtige dieren. Help ons en word donateur, adoptieouder of doe een eenmalige gift.

Word donateur

Nieuws / Blog

China past wildlife wet aan maar wilde dieren kunnen nog steeds als ‘medicijn’ worden gebruikt

Op 30 december 2022, bijna twee jaar na de eerste aankondiging dat

5 februari, 2023

Manoel of Pallas’ kat