Wetenschappelijke naam

Felis libyca

Uiterlijk

De wilde kat wordt vaak verward met onze huiskat. De twee kruizen ook met regelmaat. De Afrikaanse wilde kat is net wat groter en zijn poten en staart zijn langer.

• Vacht:
  • Roodachtig, zandkleurig, geelbruin tot grijsachtig van kleur. De vachtkleur varieert per regio;
  • Meestal gemarkeerd met vage, onopvallende tabbystrepen en/of -vlekken op het lichaam en de flanken;
  • De poten hebben zwarte, horizontale strepen;
  • In het algemeen is de vachtkleur donkerder in vochtigere streken en lichter in drogere en meer open gebieden. Dat heeft alles te maken met camouflage.

De wilde kat die in Azië leeft, is vaak gevlekt, terwijl de wilde kat in Afrika vaker vage tabbystrepen en -vlekken heeft. Hij is over het algemeen ook wat groter dan zijn familielid in Azië.

• Kop:
  • Gezicht en de buik zijn minder grijs;
  • Achterzijde van de oren is vaak donkerder van kleur.
• Staart:
  • Met zwarte ringen;
  • Zwarte punt;
  • In tegenstelling tot de Europese wilde kat, die een brede, borstelige staart heeft, is de staart van de Afro-Aziatische wilde kat slank en taps toelopend.

De wilde kat in Azië

Verspreiding en leefgebied

Wellicht wat verwarrend maar de wilde kat die leeft in Azië, wordt ook tot de soort ‘Afrikaanse wilde kat’ gerekend (sinds 2017). Het dier heeft dus een zeer brede verspreiding en wordt aangetroffen in het grootste deel van Afrika, Zuidwest- en Centraal-Azië tot India, China en Mongolië. Maar ook voor een deel in het Arabisch schiereiland, bijvoorbeeld Yemen en Israël.

De wilde kat in Azië

De leefomgeving van deze kat kent, gezien de grootte van het gebied, een grote verscheidenheid zoals steppen, savanne en bossen. Belangrijk is dat er voldoende beschutting, zoals struikgewas en hoog gras, aanwezig is. De Afrikaanse wilde kat komt alleen niet voor in regenwouden, dichte bossen, uitgestrekte woestijnen en diepe sneeuw. Hij kan worden aangetroffen tot op 3000 meter hoogte.

De Afrikaanse wilde kat komt meestal voor in de buurt van waterbronnen, maar kan ook in droge gebieden leven. Hij is ook te vinden in landbouwgebieden en menselijke nederzettingen, waaronder landbouwgebieden, waar hij hoge gewassen als schuilplaats gebruikt. Dat laatste gaat vooral op voor de wilde kat die in Azië leeft.

Op de afbeelding hieronder zie je het verspreidingsgebied van de Afrikaanse wilde kat. De kleur rood is het gebied waar met zekerheid Afrikaanse wilde katten leven, oranje: gebied waar de dieren zeer waarschijnlijk leven, grijs: onbekend.

Copyright: Ghoddousi et al. 2022, IUCN Red List of Threatened Species 2022

Territorium

De leefgebieden van mannetjes en vrouwtjes variëren van 1,7 tot meer dan 50 km², afhankelijk van de habitat en de hoeveelheid aanwezige prooien. In de Verenigde Arabische Emiraten bedroeg het leefgebied van één vrouwtje 52,7 km². In Zuid-Afrika bedroeg het leefgebied van vrouwtjes 6-10 km² in het Kalahari Gemsbok National Park. In de zuidelijke Kalahari bedroeg het leefgebied van vrouwtjes 3,5 km² en van mannetjes 7,7 km².

Het woongebied van een mannetje overlapt meestal met dat van enkele vrouwtjes.

In het Serengeti Nationaal Park wordt de dichtheid van Afrikaanse wilde katten geschat op 10-100 per 100 km².

Gedrag

• De Afrikaanse wilde kat leeft in principe solitair, behalve tijdens de paartijd en als de moeder jongen heeft;
• In Afrika komt het voor dat het mannetje dan regelmatig in de buurt is en contact zoekt met het vrouwtje en de kittens;
• Jaagt voornamelijk ‘s nachts of in de vroege ochtend;
• De soort die leeft in Afrika, houdt niet van menselijke activiteiten en mijdt over het algemeen bewoonde gebieden. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld zijn soortgenoot in Azië;
• Overdag houdt deze kat zich schuil in dicht struikgewas, holle bomen en rotsspleten. Je vindt hem ook met regelmaat op een boomtak.

© Africa Wildlife Safaris

De Afrikaanse wilde kat kan zwemmen, maar doet dat liever niet.Voortplanting

Het paarseizoen lijkt afhankelijk te zijn van waar het dier leeft. Het paarseizoen in zuidelijk Afrika loopt van september tot maart. In de noordelijke Sahara vindt de paring vaak plaats van januari tot maart. In India van maart tot april en van november tot december, terwijl het in Centraal-Azië van januari tot februari loopt. In Pakistan lijkt het paarseizoen het hele jaar door te duren.

• Nestplaats: op goed verborgen plaatsen zoals in hoog gras, holle bomen of boomholten en rotsspleten. Ook worden er veelvuldig holen gebruikt die andere dieren gemaakt hebben;
• Draagtijd: 56-68 dagen;
• Aantal jongen: 1-8 kittens (meestal 3-4);
• Gespeend: na 1,5-4 maanden;
• Zelfstandig: na ongeveer 5 maanden. Seksueel volwassen zijn de dieren pas na zo’n 9 maanden alhoewel het vaak pas maanden later is dat de dieren echt een eerste paring hebben.

Copyright Boland project – Jeannie Hayward & Anita Meyer – Cape Leopard Trust

Jacht en dieet

Afrikaanse wilde katten zijn goede klimmers al jagen ze voornamelijk op de grond. De kat besluipt zijn prooi en bespringt deze als die op ongeveer een meter afstand is. Het dier is een opportunist en zal vangen wat voorhanden ligt. Ook grotere en zwaardere prooidieren kunnen bejaagd worden. De Afrikaanse wilde kat is ook een aaseter.

Belangrijkste prooidieren zijn;

• Kleine zoogdieren tot de grootte van een haas;
• Soms ook de jongen van de kleine antilopen;
• Vogels;
• Reptielen;
• Ongewervelden zoals insecten.

Klik hier voor een filmpje van de Afrikaanse wilde kat op jacht.

Status

• IUCN Rode Lijst: Least concern (niet bedreigd);
• CITES Appendix: de Afrikaanse wilde kat is opgenomen in bijlage II van CITES, maar is in het grootste deel van zijn verspreidingsgebied in Afrika niet beschermd. In sommige landen is jacht op dit dier verboden;
• Geschat aantal: Onbekend.

Bedreiging

De belangrijkste zijn;

• Het verdwijnen van leefgebied;
• Versnippering van leefgebied;
• Conflict met mensen die in hem een gevaar zien bijvoorbeeld voor pluimvee;
• Kruising met (verwilderde) huiskatten. Er zijn steeds minder zuivere wilde katten.

© Africa Wildlife Safari

Ondersoorten

Er worden op dit moment drie ondersoorten erkend. Klik hier voor een overzicht.

Voor foto’s en meer informatie over de Afrikaanse wilde kat in Azië (Felis lybica ornata), klik hier.

Fysieke kenmerken

• Lichaamslengte: gemiddeld 40-80 centimeter;
• Staartlengte: gemiddeld 21,5 – 37,5 centimeter;
• Gewicht: gemiddeld 2-8 kilo.

De mannetjes zijn over het algemeen groter en zwaarder dan de vrouwtjes.

• Levensverwachting: in het wild onbekend, in gevangenschap ca. 16 jaar.

© Africa Wildlife Safari

Wil je een spreekbeurt over de wilde katten houden?
Klik hier voor ons spreekbeurtmateriaal dat je direct kunt downloaden.

Op YouTube zijn veel filmpjes te vinden van de Afrikaanse wilde kat, waaronder deze.

Laatst bijgewerkt:
augustus 2025