Wetenschappelijke naam

Leopardus jacobita.
Vernoemd naar Jacobita, de vrouw van wetenschapper Mantagazza. Zij ruilden Amerika in voor Europa als thuis. In 1865 beschreef de Italiaanse wetenschapper Emilio Cornalia de bergkat en vernoemde deze naar Jacobita Mantagazza als dank voor de vele nieuwe soorten (opgezette exemplaren) die Mantegazza aan het Civicmuseum schonk.

Uiterlijk

© Andes Cat Alliance (AGA) Argentina

De Andeskat is een kleine katachtige (iets groter dan de huiskat) met een ruw en wat rommelig ogende vacht.

• Vachtkleur:
  • Grondkleur overwegend zilver- tot asgrijs;
  • Wit tot geelbruin vlekken.
• Vachtpatroon:
  • Streepachtige vlekken die als verticale lijnen aan beide zijden van het lichaam;
  • Jonge bergkatten hebben meer vlekken.
• Staart:
  • Rond met dikke beharing;
  • Kan zes tot negen ringen vertonen;
  • Lengte tussen de 66-75% van de lichaamslengte – relatief lang dus;
  • Donkerbruin tot zwart en soms met een lichte punt.
• Poten:
  • Donkere, maar dunnere strepen en vlekken dan op het lichaam.
• Kop:
  • De neus is groot en donker;
  • De lippen zijn donker en rond de ogen en aan de zijkanten van de kop is de vacht lichter van kleur;
  • Traanstrepen van de ooghoek naar de mondhoek, soms onderbroken.

© AGA

Verspreiding en leefgebied

• Zuid-Amerika in het Andesgebied van Bolivia, Chili en Peru tot in de laaglanden van Patagonië onderin Argentinië. Het verspreidingsgebied is in de lengte uitgerekt. Hierdoor is er een zeer grote verscheidenheid aan typen leefgebied en temperatuurverschillen. Deze kat kan zich hieraan goed aanpassen;
• Het is een gebied van uitersten, extreem lage temperaturen rond het vriespunt en strenge vorst zijn niet ongewoon evenals intense zonnestraling (hoge UV-straling). Dit, gecombineerd met weinig regenval en schaarse begroeiing waarbij diverse weersomstandigheden zich overdag ook nog eens snel afwisselen, maken het leefgebied van deze kat tot een van de meest onherbergzame van dat van alle katachtigen;
• Water- en moerasgebieden en pampa’s zijn essentieel om te kunnen overleven. Van nature is het leefgebied van deze kat onderbroken en het natuurlijk evenwicht broos en kwetsbaar, vooral in de woestijngedeelten.

Hoogte:

• Hooglanden 3.850-5.050 m.
• Laaglanden van Argentinië (Patagonië) rond de 650 m.

Wetenschappers gaan ervan uit dat de populatie Andeskatten in twee groepen te verdelen zijn. De eerste groep leeft in de hooglanden van centraal Peru tot het noorden van Argentinië en Chili. De tweede groep leeft in de Argentijnse Patagonische steppe. Veel is nog onbekend bijvoorbeeld of er een relatie of gedeeltelijke uitwisseling is tussen deze groepen.

Territorium

Onbekend.

Gedrag

Zoals gezegd is de Andeskat één van de minst bestudeerde katachtigen en is hij zelden door mensen waargenomen. Wat we weten, komt veelal van filmpjes en foto’s waarop deze kat is vastgelegd (cameratraps).

• De Andeskat is vooral actief in de schemering en tijdens de nacht;
• Hoewel veel Andeskatten alleen leven, worden er soms twee katten samen gezien. Het is onduidelijk of het dan gaat om een moeder met jong;
• Terwijl ze jagen, wordt hun staart vaak hoog gehouden. Hun lange staart is belangrijk om te helpen met hun evenwicht en behendigheid terwijl ze jagen in bergachtig, rotsachtig terrein;
• De Andesakt behoort tot de groep kleine katachtigen. Dat betekent dat ze niet kunnen brullen maar wel spinnen en mauwen. Omdat het zo’n zeldzaam gespot dier is, is dit gemauw slechts zelden waarneembaar. Tenzij, zoals hier op het filmpje, er net een besluit te mauwen op cameratrap;
• Op filmpjes zie je dat deze katten vaak het zo typische ‘katten’ gedrag vertonen; volgen van prooi, markeren van territorium en spelen.

Voortplanting

Vanwege de zeer weinige waarnemingen in het wild, zijn er geen gegevens over het voortplantingsgedrag van Andes katten. Gebaseerd op observaties van de lokale bevolking en opnames van camera traps;

• Paartijd: juli – augustus;
• Geboorte jongen: september – november, ook met enkele maanden uitloop;
• Holen: zeer goed verborgen in rotsspleten met overbegroeiing;
• Draagtijd: onbekend;
• Aantal jongen: slechts enkele malen gezien en dit waren er dan 2.

Moeder met kitten ©: Andes Cat Alliance (AGA)

Jacht

• Wijze van jagen:
  • Op de grond;
  • Zoekt onder stenen en in rotsspleten naar prooien;
  • De lange staart zorgt voor balans, snelheid en wendbaarheid.

Dieet

• Bergviscacha (Cuvierhaasmuis);
• Chinchilla;
• Grootoormuis;
• Watervogels;
• Reptielen.

© Alianza Gato Andino (AGA)

Status

• IUCN Rode Lijst: Endangered (bedreigd) en afnemend.
• CITES Appendix: I.
  Dit betekent dat het om een diersoort gaat die met uitsterven wordt bedreigd. Handel in deze diersoort is niet toegestaan (slechts in zeer uitzonderlijke gevallen).
  • In Peru en Chili  is de Andeskat geheel beschermd, jacht is verboden.
• Geschat aantal: Ongeveer 1.500, kleine deelpopulaties zijn vaak niet groter dan 250 katten.

Bedreiging

• Belangrijkste bedreiging is dat het leefgebied van deze kat, samenvalt met mijnbouw die zijn leefgebied aantasten en/of verkleinen;
• Omdat deze kat een specifiek dieet heeft, is hij in grote mate afhankelijk van specifieke prooi. Door onder andere mijnbouwactiviteiten nemen prooidieren af wat direct gevolgen heeft voor deze kat;
• Andere roofdieren zoals poema’s, maken soms jacht op geiten van boeren. Deze gaan met regelmaat over op het doden van deze dieren maar doden dan alle roofdieren waaronder deze kat;
• De lokale bevolking denkt dat deze kat bovennatuurlijke krachten bezit die aangewend kunnen worden door het doden van de kat alsook wordt het dier soms gebruikt voor religieuze doeleinden;
• Leefgebied wordt aangetast door global warming – gletsjers smelten snel en die zijn van belang voor de overleving van deze kat.

Andeskat gedood voor ceremoniële viering.

Ondersoorten

Geen ondersoorten.

Fysieke kenmerken

• Lichaamslengte: 57-85 cm.
• Staartlengte: 41-60 cm.
• Gewicht: 4,5 – 6 kg.
• Levensverwachting: onbekend.

Organisaties die zich inzetten voor de Bergkat

Een organisatie die zich inzet voor dit dier is de Andean Cat Alliance (Alianza Gato Andino, AGA). Deze alliantie is een netwerk, opgericht in 1999 door natuurbeschermingsprofessionals uit Argentinië, Bolivia, Chili en Peru, om gecoördineerde acties te ontwikkelen voor het behoud van de soort en zijn leefgebied in zijn hele verspreidingsgebied.

Copyright: Andes Cat Alliance (AGA)

Wil je een spreekbeurt over de Andes kat houden? Klik hier voor ons spreekbeurtmateriaal dat je direct kunt downloaden.

Laatst bijgewerkt:
april 2024