Wetenschappelijke naam

Lynx canadensis

Uiterlijk

De Canadese lynx is een middelgrote katachtige met een forse kop. Hij kan vier keer zo zwaar zijn als onze huiskat en is een stuk groter van formaat. 

Kenmerkend voor alle lynxsoorten zijn de bakkenbaarden en de korte staart. Waarom deze dieren nu een korte staart hebben, is nog onbekend hoewel er wel diverse theorieën zijn. Bijvoorbeeld dat dit te maken heeft met hun jachtstijl en leefgebied (betere wendbaarheid in dichte vegetatie).

• Vachtkleur:
  • Van lichtbruin in de warme maanden tot lichtgrijs in de koude maanden. In 2020 werd voor het eerst een zwarte (melanistische) lynx op film en foto vastgelegd door Thomas Jung.
• Vachtpatroon:
  • Van kleine wazige vlekjes tot korte donkere strepen;
  • De vacht van de Canadese lynx is in de wintermaanden aanzienlijk dikker.

• Lichaam:
  • De voorkant van de borst, keel, buik en onderkant van de kin zijn lichter tot wit van kleur.
• Kop:
  • De oren zijn klein met zwarte pluimen bovenop. Deze werken als een soort antennes, die geluid opvangen. Door de oor pluimen kan de lynx hele zachte geluiden toch horen. De achterkanten zijn donker tot zwart met een witte vlek;
  • De ogen hebben zwarte oogleden en zijn wit omrand;
  • Volwassen lynxen hebben grote ronde bakkebaarden vanaf de basis van het oor tot onderaan de kaak die vooral in de winter flink aanwezig zijn;
  • Het neusleertje is vleeskleurig.
• Poten:
  • De achterpoten zijn langer zijn dan de voorpoten;
  • De poten en voeten zijn voorzien van een zeer dichte vacht die tussen de voetkussentjes groeit;
  • De grote, spreidende voeten fungeren als sneeuwschoenen, waardoor de Canadese lynx zich gemakkelijker door diepe sneeuw kan voortbewegen dan andere carnivoren.
• Staart:
  • Kort met een zwarte punt.

Verspreiding en leefgebied

Het leefgebied van de Canadese lynx omvat de meeste delen van Canada, waar hij nog steeds voorkomt in zo’n 95% van zijn historische verspreidingsgebied. Daarnaast vind je dit dier in delen van het noorden van de VS, waar zijn verspreidingsgebied zich uitstrekt van de Rocky Mountains tot Colorado. Vroeger kwam de soort ook voor in het oosten van de Verenigde Staten, maar daar is hij gedurende de twintigste eeuw nagenoeg uitgestorven.

Zijn verspreidingsgebied valt samen met dat van zijn belangrijkste prooi, de sneeuwschoenhaas (Amerikaanse haas).

Gebied & omgeving:

• Uitgestrekte loof- en naaldbossen;
• Oude, oorspronkelijke (primaire) bosgebieden;
• Tweede-generatie-bossen;
• Taiga’s.

Hoogte:

• Maximaal 4.310 meter.

Territorium

Het territorium van mannetjes overlapt dat van vrouwtjes en ook kunnen territoria van vrouwtjes elkaar overlappen; veel is afhankelijk van de prooidichtheid. Grootten van territoria variëren; gemiddeld leven er 1-45 lynxen per 100km2. In het zuiden is hun dichtheid aanzienlijk groter als in het noorden wat zeer waarschijnlijk te maken heeft met de aanwezigheid van prooi.

Leefgebieden kunnen variëren van 3 tot meer dan 500 km² en zijn over het algemeen groter in het zuidelijke deel van hun verspreidingsgebied. Over het algemeen bedragen de leefgebieden gemiddeld 10-35 km² voor vrouwtjes en 15-50 km² voor mannetjes, wanneer sneeuwschoenhazen talrijk zijn.

De Canadese lynx is sterk afhankelijk van de cyclus van zijn belangrijkste prooi; de sneeuwschoenhaas. Wanneer de dichtheid van deze dieren afneemt, verplaatsen Canadese lynxen zich doorgaans veel verder (honderden kilometers) en veel dieren emigreren dan ook van hun gevestigde leefgebieden. Tijdens een cyclisch tekort aan sneeuwschoenhazen zijn er verplaatsingen tot 1200 km geregistreerd voor lynxen op zoek naar gebieden met een hogere hazendichtheid.

Gedrag

De Canadese lynx is een spinnende kat en leeft voornamelijk op de grond, leeft alleen en is territoriaal. Een mannetje zal zijn territoria fel verdedigen tegen andere mannetjes maar duldt de vrouwtjes in zijn gebied. Volwassen lynxen mijden elkaar behalve tijdens het paarseizoen. Als twee mannetjes elkaar treffen, kan het er verbaal heftig aan toegaan, zoals hier te zien.

Alle lynxensoorten leven voornamelijk op de grond. Maar de dieren kunnen ook goed zwemmen en het zijn uitstekende klimmers. Door de sterke, krachtige poten kunnen lynxen tot wel drie meter hoog en zeven meter horizontaal springen.

Natuurlijke vijanden zijn de wolf, poema, beer en veelvraat. In het oosten is de coyote een grote concurrent van deze lynx. In gebieden waar ook andere grote roofdieren jagen, zal de lynx hogere gebieden opzoeken waar meer sneeuw ligt. Wel blijven ze in de buurt van bos. De Canadese lynx kruist zich soms met de rode lynx.

Voortplanting

Na de paring bemoeien mannetjes bemoeien zich niet met de jongen. De kittens blijven zo’n 10 maanden bij hun moeder en daarna komt het voor dat de jong nog een tijdje bij elkaar blijven. Wanneer een lynx vrouwtje kittens krijgt, hangt sterk af van de populatie hazen.

Pasgeboren kittens van de Canadese lynx zijn roodbruin met strepen en vlekken, hebben gesloten ogen, geen tanden, slecht ontwikkelde oorpluimen en naar voren gevouwen oren. De vacht daarentegen is goed ontwikkeld met zowel dek- en onderhaar.

• Nestplaats: onder omgevallen bomen, in holle bomen, tussen wortelholten, onder rotsrichels en spleten, in dicht struikgewas en zelfs tussen oud kaphout;
• Paring: februari-maart;
• Draagtijd: 63-70 dagen. Meestal worden kittens in mei/juni geboren;
• Aantal jongen: 1-7 kittens, maar 2-3 is het meest voorkomende aantal;
• Geboortegewicht: 200 gram;
• Vlees eten: met 1 maand;
• Gespeend: ca. 5 maanden;
• Geslachtsrijp: vrouwtjes kunnen al op een leeftijd van 10 maanden geslachtsrijp zijn maar krijgen meestal kittens vanaf een leeftijd van 21 maanden.

Jacht en dieet

De Canadese lynx is grotendeels afhankelijk van sneeuwschoenhazen, die 60-97% van zijn dieet uitmaken. Alleen bij gebrek aan deze dieren jaagt de lynx op de andere prooidieren zoals vogels, woelmuizen, eekhoorns of kalfjes van de eland en kariboe.

Deze lynx jaagt vooral op het oog en oor ook al is de reukzin uitstekend ontwikkeld. Ondanks dat vindt de jacht meestal ’s nachts plaats. Een prooi wordt tot zo dichtbij mogelijk beslopen waarna die met een grote sprong wordt gevangen. Ook het urenlang met geduld wachten wordt door deze lynx beoefend. Moeders met jongen jagen vaak gezamenlijk. Zij vormen een linie zodat een gemiste prooi toch door de volgende lynx in de rij wordt gevangen, een zeer succesvolle techniek.

Een filmpje van een Canadese lynx op jacht is hier te zien.

Prooicyclus

Deze cyclus doet zich vooral in het noordelijk deel van het verspreidingsgebied voor. Als er veel sneeuwhazen zijn (piek ca. elke 10 jaar), dan zal ca. 1-2 jaar hierna ook het aantal Canadese lynxen stijgen (er is dus een vertragingstijd). Zijn er minder hazen, dan daalt het aantal lynxen ook.

Deze schommelingen maken de Canadese lynx kwetsbaar omdat deze zeer rigoureus kunnen zijn. Het aantal hazen kan hierbij drastisch dalen van ca. 2.300 per km² tot zo weinig als 12. In het zuidelijk deel van het verspreidingsgebied is de sneeuwhaas minder belangrijk als prooi waardoor de prooicyclus minder relevant is.

Status

• IUCN Rode Lijst: Least concern (niet bedreigd);
• CITES Appendix: II;
  Dit betekent dat het om een bedreigde diersoort gaat maar die niet met uitsterven wordt bedreigd. Handel in deze diersoort is gereguleerd toegestaan.
• Geschat aantal: Onbekend.

Bedreiging

Hoewel de Canadese lynx als soort niet wordt bedreigd, zijn er deelpopulaties die wel ernstig bedreigd zijn. Belangrijkste bedreigingen zijn;

• De Canadese lynx is grotendeels afhankelijk van sneeuwschoenhazen. Als deze dieren er niet zijn of sterk in aantallen afnemen, heeft dat directe gevolgen voor de Canadese lynx;
• Habitatverlies en -fragmentatie. Landschapsveranderingen door landbouw, verstedelijking en andere industriële activiteiten leiden tot verdwijning van leefgebied. Dit heeft o.a. gevolgen voor de populatie sneeuwschoenhazen en dus een directe impact op de Canadese lynx;
• Er worden met regelmaat Canadese lynxen aangereden wanneer zij bijvoorbeeld wegen moeten oversteken om nieuw leefgebied en/of partners te vinden;
• De Canadese lynx wordt al eeuwenlang bejaagd om zijn vacht. De jaarlijkse export vanuit Canada bedroeg gemiddeld 15.387 vachten tussen 2000 en 2006. Deze jacht lijkt vooral gevolgen te hebben gehad voor de Canadese lynx in het zuiden van het leefgebied;
• In het oosten van Canada is de voornaamste bedreiging competitie met de coyote waarvan het leefgebied zich in afgelopen ca. 20 jaar heeft uitgebreid tot in het oosten van Noord-Amerika;
• Door versnippering van leefgebied kan er een probleem ontstaan met genetische diversiteit. De Canadese lynx kruist zich soms ook met de rode lynx (bobcat). Dat zou in de toekomst ook een probleem kunnen worden aangezien de zuivere soorten dan verdwijnen;
• Tot slot zal klimaatverandering waarschijnlijk leiden tot afname van het leefgebied van de Canadese lynx.

Ondersoorten

Geen ondersoorten.

Fysieke kenmerken

• Lichaamslengte: gemiddeld 73-106 centimeter;
• Staartlengte: gemiddeld 10-15 centimeter;
• Gewicht: gemiddeld 8-12 kilo. De mannetjes zijn over het algemeen groter en zwaarder dan de vrouwtjes;
• Levensverwachting: in het wild ca. 14 jaar. De oudste Canadese lynx in gevangenschap stierf op een leeftijd van ruim 26 jaar.

Wil je een spreekbeurt over de Canadese lynx houden?
Klik hier voor ons spreekbeurtmateriaal dat je direct kunt downloaden.

Op YouTube zijn diverse filmpjes te vinden over de Canadese lynx, zoals deze.

Laatst bijgewerkt:
juli 2025