Wetenschappelijke naam

Leopardus pardalis.

Uiterlijk

De ocelot is een middelgrote kat die maximaal 15 kilo weegt. Het dier heeft relatief stevige poten waarbij de voorpoten iets breder zijn dan de achterpoten. Mannetjes wegen doorgaans meer dan vrouwtjes, en ocelotten in regenwouden zijn doorgaans groter dan die in semi-aride gebieden.

• Vachtkleur:
  • Grijs;
  • Creme;
  • Lichtbruin;
  • Oranjeachtig;
  • De buik, keel en kin zijn veel lichter tot wit van kleur en bevatten ook vlekken.
• Vachtpatroon:
  • Ronde dichte vlekken;
  • Rozetten;
  • Lange wolkachtige open vlekken met een zwarte rand;
  • Vlekken op de rug zijn vaak samengesmolten tot lange dunne wolkachtige strepen.
• Lichaam en gezicht:
  • De staart is relatief kort met zwarte ringen en eindigt in een donkere punt;
  • De oren zijn rond en hebben een witte vlek aan de achterzijde;
  • Er lopen twee zwarte strepen op de wangen;
  • De voeten van de voorpoten zijn groot maar de nagels in verhouding klein.

Verspreiding en leefgebied

De ocelot leeft op het Amerikaanse continent en zijn verspreidingsgebied is groot. Voorheen kwam het dier voor in gebieden zo noordelijk als Arkansas en Arizona in de Verenigde Staten. Hoewel er in 2010 opnieuw een ocelot werd waargenomen in Arizona, waar hij oorspronkelijk ook voorkwam, is hij nu waarschijnlijk beperkt tot Texas. Momenteel strekt het leefgebied van de ocelot zich uit van Texas in de VS via de kust van Mexico door Midden- en Zuid-Amerika, zuidwaarts tot Noordoost-Argentinië, Zuid-Brazilië en uitzonderlijk tot Noordwest-Uruguay. Hij komt niet voor in Chili.

© IUCN Cat Specialist Group

Gebied & omgeving:

• De ocelot bewoont in zijn enorme verspreidingsgebied een grote verscheidenheid aan habitats, maar hij wordt het vaakst aangetroffen in gesloten, dichtbegroeide habitats, zoals altijdgroene bossen en gebieden in de buurt van zoet water;
• Het leefgebied bevat mangroves en kustmoerassen, savannes en weidegebieden, streken met doornstruiken;
• Alle soorten tropische bossen.

Er zijn ook meldingen van ocelotten die de eucalyptusbossen gebruiken die grenzen aan reservaten, als corridors tussen gebieden met inheemse vegetatie.

Hoogte:

• De ocelot komt doorgaans voor op een hoogte van minder dan 1.200 meter, maar is af en toe ook waargenomen op grotere hoogtes van wel 3.800 meter.

Territorium

Territoria worden gemarkeerd met urine en ook door poep op opvallende plaatsen. De ocelot staat erom bekend zijn leefgebied fel te verdedigen en patrouilleert dagelijks om dit gebied te markeren.

De leefgebieden van mannetjes zijn groter dan die van vrouwtjes en omvatten ongeveer 2 à 3 leefgebieden van vrouwtjes. De gerapporteerde leefgebieden variëren van 0,8 tot 90,5 km². De kleinste leefgebieden werden gevonden in de Boliviaanse Chaco, de Braziliaanse Pantanal, het Peruaanse Amazonegebied, Panama en Texas, terwijl de grootste zich bevonden in de subtropische wouden van Argentinië en Brazilië.

Op alle onderzoekslocaties was het gemiddelde leefgebied van volwassen mannetjes aanzienlijk groter dan dat van volwassen vrouwtjes.

Gedrag

De ocelot is meestal ‘s nachts actief en en overdag rust hij in bomen, struiken, kreupelhout of op beschutte plekken op de grond. Het dier is een goede zwemmer en kan grote rivieren oversteken zoals te zien is in dit filmpje. De ocelot is ook een uitstekende klimmer en vlucht in bomen wanneer hij zich bedreigd voelt.

Ocelots gebruiken gemeenschappelijke latrines en geurmarkering door urine te sproeien als communicatiemiddel tussen soortgenoten. Onderzoekers denken dat zowel mannetjes als vrouwtjes gemeenschappelijke latrines en geurmarkeringen gebruiken om informatie aan elkaar door te geven bijvoorbeeld wanneer een vrouwtje krols is. Ocelots zijn ook waargenomen bij het onderzoeken van geurmarkeringen van andere soorten, waarschijnlijk om de aanwezigheid van grotere soortgenoten zoals poema’s of jaguars vast te stellen.

In 2025 kwamen beelden naar buiten, genomen met cameratraps in zuidoost Peru, waar een ocelot schijnbaar vredig samen met een opossum (buidelrat) door het regenwoud trekt. Dat is verrassend, want de twee dieren staan normaal in een klassieke jager-prooirelatie. Een theorie voor deze samenwerking zou kunnen zijn dat buidelratten immuun zijn voor het gif van groefkopadders, een slang die voorkomt in het Amazonegebied. Ocelots zijn dat niet. Samenwerking zou hen dus beide ten goede kunnen komen.

De ocelot staat bekend als zeer territoriaal. Zijn territorium wordt fel beschermd en grensgevechten eindigen soms als een van de twee tijdens een dispuut het leven laat. Hoewel de ocelot meestal alleen leeft, is het niet raar dat er overdag met een soortgenoot van hetzelfde geslacht in een dichtbegroeide boom wordt gerust.

Voortplanting

De ocelot plant langzaam voort; eens in de twee jaar en heeft meestal maar één jong. Als het vrouwtje haar jong(en) verliest, paart ze wel kort daarna opnieuw.  Als de kittens worden geboren is de beharing dun maar de typische vachttekening is er al wel.

• Paartijd: gehele jaar door;
• Nestplaats: rotspartij, klif, holle boom of in dicht, bij voorkeur doornig, struikgewas;
• Draagtijd: gemiddeld 66-83 dagen;
• Aantal jongen: 1 – 4 maar meestal wordt er maar 1 kitten geboren;
• Geboortegewicht: gemiddeld 200 gram;
• Ogen gaan open: na ongeveer 15-18 dagen;
• Na zo’n 4-6 weken gaan de kittens mee op jacht;
• Volwassen grootte op een leeftijd van ongeveer 8 tot 10 maanden. Maar pas geslachtsrijp op een leeftijd van 18 tot 22 maanden;
• Zelfstandig: op een leeftijd van ongeveer 1 jaar. Ze kunnen door hun moeder nog getolereerd worden tot ca. 2 jaar. Daarna moeten de jonge dieren een eigen territorium vinden en worden ze door de moeder verjaagd.

Jacht en dieet

De ocelot jaagt over het algemeen op de grond, maar staat erom bekend ook boombewoners zoals apen en luiaards te doden. Zijn jachtgedrag varieert, waarbij hij zich aanpast aan de seizoenen. Zo jaagt de ocelot in sommige seizoenen op specifieke vissen en krabben.

Uit onderzoek blijkt dat de ocelot prooien opspoort door hun geurspoor te volgen zoals een jachthond dit doet. In dit filmpje is dat goed te zien. Zodra hij een prooidier heeft ontdekt, drukt hij zich tegen de bodem en wacht een moment af om toe te slaan. De goed ontwikkelde ogen en oren komen uitstekend van pas bij het nachtelijk opsporen van prooidieren. Met een beet in de nek wordt het slachtoffer snel gedood. Ocelotten eten hun prooi echter niet zomaar op; deze carnivoren staan erom bekend dat ze eerst al het bont of de veren van hun maaltijd te verwijderen voordat ze beginnen te eten.

Vroeger werd gedacht dat de ocelot vooral afhankelijk was van kleine dieren (die doorgaans minder dan 0,6 kg wegen), zoals reptielen, vogels, kikkers, krabben, kevers, kleine knaagdieren en buideldieren zoals rietmuizen en ratten. Recent is echter aangetoond dat ocelotten ook jacht maken op grotere prooien (> 1 kg), zoals miereneters, apen, slangen, luiaards, stekelvarkens en zelfs herten. Er zijn ook meldingen van ocelotten die af en toe vleermuizen vangen, wat niet alleen wijst op een andere mogelijke prooisoort, maar ook op een andere mogelijke jachtmethode: springen en hun prooi vangen. Er is ook bewijs dat de ocelot wilde rijst en ander plantaardig materiaal eet, wat mogelijk helpt bij de vertering van botten en ander grof materiaal.

Omdat de ocelot zo’n breed scala aan prooisoorten heeft, kan het dier zich overal goed aanpassen. En kunnen ze daarom veelal ook goed overleven. Het zijn ook belangrijke roofdieren in de meeste ecosystemen.

De ocelot zelf heeft ook vijanden. Op een cameraval is vastgelegd hoe een ocelot door een jaguar werd gedood. Dit is zeer waarschijnlijk niet voor voedsel maar simpelweg omdat de dieren concurrenten zijn.

Status

• IUCN Rode Lijst: Least concern (niet bedreigd).
  Sommige kleine populaties (in Texas en Argentinië) hebben de status “Endangered” (bedreigd).
• CITES Appendix: I.
  Dit betekent dat het om een diersoort gaat die onder druk staat door commerciële handel waardoor deze niet langer is toegestaan. De ocelot werd in het verleden op grote schaal bejaagd om zijn vacht waardoor de aantallen enorm afnamen.
• Geschat aantal: onbekend.  Onderzoekers gaan ervan uit dat de aantallen afnemen en dat er per gebied, grote verschillen in aantallen zijn. Bijvoorbeeld; in de Verenigde Staten (Texas), zijn de aantallen dramatisch afgenomen, met een geschat aantal van slechts 50-80 individuen. De grootste populatie ocelotten leeft vermoedelijk in Brazilië, waar men uitgaat van 40.000 dieren. In delen van het Amazonegebied lijken de ocelotpopulaties stabiel te blijven. In Argentinië wordt de ocelotpopulatie geschat op 1.500-8.000 dieren.

Bedreiging

In de jaren ’60 en ’70 werden er meer dan 566.000 ocelothuiden commercieel verhandeld. Dit leidde er toe dat het dier middels internationale verdragen (CITES) beter beschermd werd en commerciële jacht verboden werd.

• Verlies van leefgebied o.a. door houtkap. Hierdoor raakt het leefgebied ook versnipperd waardoor het lastiger wordt voor dieren om elkaar te vinden wat gevaarlijk is voor de genetische diversiteit;
• Veel ocelotten worden door auto’s aangereden. Dat komt mede door versnippering en verkleining van het leefgebied waardoor de dieren gedwongen worden autowegen over te steken, op zoek naar partners en leefgebied;
• De trage voortplanting en het gegeven dat er meestal maar 1 kitten wordt geboren, zorgt ervoor dat er relatief weinig groei van ocelotten is;
• Veranderingen in het leefgebied (door de mens) waaraan de ocelot zich moeilijk kan aanpassen;
• Illegale handel; ocelotten zijn geliefd om als huisdier te houden en ook wordt het dier nog steeds (illegaal) bejaagd om zijn vacht.

Er zijn meldingen van kruisingen tussen de margay en ocelotten, en mogelijk ook van kruisingen tussen de oncilla (tijgerkat) en ocelotten. De algehele impact hiervan op de ocelotpopulaties is vooralsnog onbekend.

de ocelot werd vroeger op grote schaal bejaagd om zijn vacht

Ondersoorten

Er worden op dit moment twee ondersoorten erkend maar in het verleden waren dat er veel meer. Kortom, hier is dus nog discussie over. Klik hier voor een overzicht.

Fysieke kenmerken

• Lichaamslengte: gemiddeld 50-101 centimeter;
• Staartlengte: gemiddeld 30-50 centimeter;
• Gewicht: gemiddeld 8-15 kilo.

Mannetjes zijn over het algemeen groter en zwaarder dan de vrouwtjes.

• Levensverwachting: ongeveer 10 jaar in het wild. In gevangenschap tot wel 20 jaar.

Wil je een spreekbeurt houden over de ocelot?
Klik hier voor ons spreekbeurtmateriaal dat je direct kunt downloaden.

Op YouTube zijn filmpjes van de ocelot te vinden, zoals deze.

Laatst bijgewerkt:
juli 2025