Wetenschappelijke naam

Prionailurus planiceps

Uiterlijk

De platkopkat is geheel aangepast aan het leven in en rondom water, meer nog zelfs dan de vissende kat, het dier waarmee hij veel overeenkomsten heeft.

• Vacht:
  • Van rood- en grijsbruin tot grijze tinten;
  • Vacht is dik, lang en zacht;
  • Op de kop is de vachtkleur roodbruin. De snuit, kin en wangen zijn wit;
  • De haren zijn aan de uiteinden wit, waardoor de vacht een zilverachtige uitstraling heeft.
• Kop:
  • Heeft een behoorlijk lange snuit;
  • Heeft een plat voorhoofd (vandaar ook de naam platkopkat);
  • Kleine ronde, laaggeplaatste en wijd uit elkaar staande oortjes;
  • De ogen staan relatief verder naar voren en dichter bij elkaar in vergelijking met andere katachtigen;
  • Onder de ogen zit een witte streep.
• Poten:
  • Korte poten waardoor hij laag op de grond staat;
  • Tussen de tenen is een soort zwemvlieshuid aanwezig. Dit is handig bij het bewegen door modder of water;
  • De platkopkat kan zijn nagels niet helemaal intrekken.
• Staart:
  • Kort en borstelig behaard;
  • De onderkant van de staart is licht van kleur.
• Bijzonderheden:
  • Het gebit vertoont aanpassingen op het leven in een waterrijke omgeving. De tanden en kiezen zijn in verhouding langer en scherper dan bij andere katachtigen.

Verspreiding en leefgebied

De platkopkat leeft in Azië. Hij komt voor op Sumatra, Borneo en op het Maleisisch schiereiland, tot in het zuiden van Thailand. Hij is echter mogelijk uitgestorven in Thailand. Wetlands zijn essentieel voor hem.

Gebied & omgeving:

• Het leefgebied vertoont vele onderbrekingen en strekt zich uit rondom waterrijke gebieden, moeras- en mangrovegebieden, laaglandbosgebieden, meren, stromen en turfmoerasbossen;
• De platkopkat kan leven in tweede generatiebossen maar bewijs voor het kunnen overleven in palmplantagegebieden is tot nu toe niet aangetoond;

Hoogte: tot 100 meter boven de zeespiegel.

In het plaatje kun je aan de gele kleur zien waar platkopkatten voorkomen © IUCN

Territorium

Onbekend. Er zijn nog geen schattingen van de dichtheid en dus hoeveelheid platkopkatten in de diverse leefgebieden. Vissers langs de Merang-rivier in Zuid-Sumatra beschrijven de platkopkat als algemeen, maar gebruiken vaak dezelfde term voor de platkopkat en de luipaardkat, die talrijker is.

Gedrag

Tot nu toe is er nauwelijks iets bekend over het algemene gedrag van de platkopkat en er is slechts een handvol foto’s gemaakt door cameravallen. Alle waarnemingen hierop waargenomen zijn ’s nachts of in de vroege ochtend. De maximale hoogte waar de dieren werden gezien was 100 meter boven zeeniveau.

De dieren staan erom bekend om grote rivieren te kunnen oversteken, zoals ook de vissende kat doet. Bij bedreiging lijkt het erop dat deze kat eerder het water kiest om zich veilig te voelen dan toevlucht te zoeken tot bomen.

De platkopkat laat net als andere katten urinesporen achter, maar doet dit op een andere manier dan andere katten: hij loopt gehurkt voorover en laat een spoor achter op de grond. De meeste katten sproeien op bijvoorbeeld bomen.

Uit gevangenschap is bekend dat deze kat erg speels is en uren achtereen in water kan spelen en jagen. Er is daar ook waargenomen dat ze voorwerpen wassen zoals wasberen dat doen.

Voortplanting

Over het voortplantingsgedrag van de platkopkat is niet veel bekend. De schaarse informatie over de voortplantingsgewoonten van de platkopkat omvat een jong kitten dat in januari in het wild werd gevonden. Het had vrijwel dezelfde kleur als de volwassen exemplaren, maar was iets grijzer. Het ontwikkelde de kleur van een volwassen kat op de leeftijd van één jaar. De draagtijd is ongeveer 56 dagen en er worden één tot vier kittens geboren.

Een filmpje van een moeder met kitten, is hier te zien.

Jacht en dieet

De platkopkat jaagt voornamelijk in het water, meest in de nacht maar ook in de vroege ochtenduren. Uit camerabeelden in Krau Maleisië blijkt dat platkopkatten ook uitstekende klimmers zijn. 

Door de lokale bevolking wordt gemeld dat ook pluimvee af en toe ten prooi valt. Vis en garnaaltjes zijn de belangrijkste prooidieren. De bijzondere gebitsstructuur van de platkopkat helpt hem om gladde prooien, zoals vissen en kikkers, te grijpen en vast te houden. Hij pakt levende vissen met zijn kop volledig onder water en draagt zijn prooi meestal minstens twee meter bij zich vandaan voordat hij hem opeet. Dit is waarschijnlijk om te voorkomen dat waterprooien terug in het water ontsnappen.

De platkopkat jaagt echter ook op kleine knaagdieren, vogels en insecten alhoewel dit niet zijn meest geliefde prooi is.

Status

IUCN Rode Lijst: Endangered (bedreigd).

CITES Appendix: I
Dit betekent dat het om een diersoort gaat die met uitsterven wordt bedreigd. Handel in deze diersoort is niet toegestaan (slechts in zeer uitzonderlijke gevallen).

Geschat aantal: 2.500 waarbij het de verwachting is dat sommige deelpopulaties niet meer dan 250 katten tellen.

Bedreiging

De platkopkat is geheel beschermd door nationale wetgeving in het gehele leefgebied. Jacht op en handel in platkopkatten is verboden.

De belangrijkste bedreigingen zijn;

• Het verloren gaan van watergebieden in Zuidoost-Azië (de wetlands) door irrigatie, ontginning, ontbossing, vervuiling, overbejaging en overbevissing vormt de grootste bedreiging voor de platkopkat. Er wordt voorspeld dat waarschijnlijk meer dan 70% van het historische leefgebied van de platkopkat zodanig is veranderd dat het ongeschikt is geworden voor het dier om te leven. Meer dan 45% van de beschermde wetlands en 94% van de wereldwijd belangrijke wetlands in Zuidoost-Azië worden bedreigd;
• Een andere belangrijke bedreiging voor het leefgebied van de platkopkat is de besmetting van zijn prooi door watervervuiling door landbouwafval en houtkap, met name door olie en zware metalen;
• Overbevissing is in sommige gebieden waar dit dier leeft, een belangrijke bedreiging omdat het dier zo geen natuurlijke prooi meer kan vinden. Hij moet dan noodgedwongen jacht maken op pluimvee of kweekvis wat vaak leidt tot een conflict met mensen waarin hij wordt gedood;
• Jacht voor huiden maar ook omdat er mensen zijn die platkopkatten als huisdier willen houden;
• Vallen die geplaatst zijn voor andere dieren.

Ondersoorten

Niet bekend.

Fysieke kenmerken

• Lichaamslengte: ongeveer 45-52 cm;
• Staartlengte: ongeveer 13-17 cm;
• Gewicht: ongeveer twee kilo.

De mannetjes zijn over het algemeen iets groter en zwaarder dan de vrouwtjes.

• Levensverwachting: onbekend. Men denkt dat dit tot maximaal veertien jaar is.

Wil je een spreekbeurt over de platkopkat houden?
Klik hier voor ons spreekbeurtmateriaal dat je direct kunt downloaden.

Op YouTube zijn filmpjes van de platkopkat te vinden, zoals deze.

Laatst bijgewerkt:
juli 2025