Wetenschappelijke naam

Prionailurus rubiginosus

Uiterlijk

Bij de roestkat zijn alle lichaamsdelen in een normale verhouding maar alle lichaamsdelen zijn een stuk kleiner dan bij andere kleine kattensoorten. Het dier weegt maximaal twee kilo. Tussen het mannetje en vrouwtje zijn geen opvallende verschillen in kleur of grootte.

De roestkat heeft een korte, overwegend bruingrijze vacht met een vleugje roestkleur – vandaar ook zijn naam ‘roestkat’.

• Vacht:
  • De basiskleur van de vacht varieert van donker- tot lichtbruin;
  • Korte onderbroken streepjes op de poten en vooral ronde, roestbruine vlekken op het lichaam;
  • De Indiase ondersoort is donkerder dan de ondersoort die in Sri Lanka voorkomt;
  • De haren zijn fijn en dun van structuur.
• Staart:
  • Dun en fijntjes met veelal een donkerbruine punt aan het eind.
• Kop:
  • De kop en de snuit zijn klein en fijn;
  • Er zijn twee strepen donkerder vacht op de wangen van het gezicht en vier strepen donkerder vacht die zich uitstrekken van boven de ogen, over het voorhoofd naar de achterkant van het hoofd en naar beneden op de schouders;
  • De laag geplaatste ronde oren van de roestkat zijn klein in verhouding tot de kop;
  • De ogen zijn relatief groot;
  • De snuit, keel en onderzijde van de buik zijn lichter tot wit van kleur.

• Voeten:
  • De kussentjes van de voetzolen zijn chocoladebruin net als de nagels.

Het is soms lastig om de roestkat te onderscheiden van de luipaardkat (Bengaalse kat), platkopkat en vissende kat. Allemaal behoren ze tot het geslacht Prionailurus. Maar zoals gezegd is de roestkat de kleinste kattensoort. Een mooi filmpje over de roestkat is hier te zien.

Verspreiding en leefgebied

Gebied & omgeving:

• India, Nepal en Sri-Lanka. Werd eerst gedacht dat de roestkat vooral in het onderste zuiden van India voorkwam, uit onderzoek blijkt nu dat deze kat ook veel hoger in India voorkomt. In 2025 werd het dier gesignaleerd in West-Bengalen, een gebied in het Noordoosten van India, grenzend aan Bangladesh;
• Het verspreidingsgebied (zie plaatje hieronder) oogt aaneengesloten maar dat klopt niet helemaal. Het gebied vertoont vele ‘onderbrekingen’;
• De leefgebieden zijn zeer uiteenlopend – de roestkat weet zich goed aan te passen en kan daarom in veel verschillende leefgebieden leven. Dichtbegroeide en rotsachtige gebieden met droge bladverliezende bossen genieten de voorkeur;
• Wordt ook veel gezien in landbouwgebieden en bewoonde gebieden en in gebieden met struikgewas en graslanden;
• In de altijd groene en meer tropische bossen is het aantal waargenomen roestkatten klein;
• Berg- en laaglandregenwouden.

Hoogte: Maximaal 2.480 m.

Territorium

Onbekend.

Gedrag

Tot nu toe is er nauwelijks iets bekend over het algemene gedrag van de roestkat behalve dan dat hun leven zich vooral afspeelt in de nachtelijke uren. Overdag liggen ze het liefst verschuild bijvoorbeeld in rotspartijen. Uit gevangenschap is bekend dat de roestkat een pittig karakter heeft. Kittens zijn ook op zeer jonge leeftijd zeer fel.

Het dier is een goede klimmer en is zeer actief. Bij bedreiging verschuilen ze zich vaak in bladerdek of in spleten van rotsen.

Voortplanting

Ook over het voortplantingsgedrag van de roestkat is weinig bekend dan enkele zaken uit gevangenschap.

• Geboorteperiode: april-juli;
• Aantal jongen: 1-3;
• Kittens worden zonder vlekken geboren;
• Een kitten van twee maanden oud is ca. 18 cm.

Roestkat uit Sri Lanka – Copyright Yvonne Rijsdijk

Jacht en dieet

De roestkat is een nachtdier en wordt vaak gezien in bomen waar hij speurt naar mogelijke prooidieren; het dier is een goede klimmer. Toch lijkt hij vooral op grond te jagen.

Het dieet van de roestkat omvat kleine zoogdieren, voornamelijk knaagdieren, vogels en kleine hagedissen en kikkers. Mensen die in de gebieden leven waar de roestkat voorkomt, zeggen dat ze de katten zien als het heel hard geregend heeft. Dan jagen ze veel op knaagdieren en kikkers.

Er zijn ook meldingen dat de roestkat jacht maakt op prooidieren die vele malen groter zijn dan hijzelf zoals bijvoorbeeld kleine herten. Hij moet het dan bijna altijd opgeven omdat de roestkat simpelweg te klein en te licht is om dit soort grote prooidieren te kunnen doden; maar het toont wel zijn pittige karakter.

Lang werd gedacht dat de roestkat ook jacht maakte op (klein) pluimvee maar onderzoek heeft inmiddels uitgewezen dat dit veel minder vaak gebeurt als mensen denken. De roestkat is juist een ‘vriend’ van mensen aangezien hij veel plaagdieren (zoals ratten en muizen) doodt.

Status

IUCN Rode Lijst: Near threatened (bijna bedreigd). De totale populatie wordt geschat op minder dan 10.000 dieren maar er is nooit echt onderzoek naar gedaan.

De roestkat staat op CITES Appendix I. Dit betekent dat handel in deze diersoort is niet toegestaan (slechts in zeer uitzonderlijke gevallen). De roestkatten in Sri-Lanka en Nepal staan op CITES Appendix II; hierdoor is handel in het dier in deze landen wel (gereguleerd) toegestaan.

Bedreiging

Schattingen gaan uit van minder dan 10.000 roestkatten. De belangrijkste bedreigingen zijn;

• Afname en versnippering van leefgebied;
• Kruizing met (verwilderde?) huiskatten waardoor de genen van roestkatten verwateren;
• Omdat de roestkat zo klein is, is elk ander roofdier een bedreiging;
• Jacht in het algemeen. De jacht op en handel in roestkatten is zowel in India als Sri Lanka verboden ook al blijkt dit vooral in Sri Lanka moeilijk controleerbaar. Veel boeren zien in elke kat een bedreiging en zullen dus ook roestkatten doden als ze het dier zien op hun land.

De roestkat fokt slecht in gevangenschap. Er zijn maar een paar dierenparken wereldwijd die roestkatten in hun collectie hebben.

Ondersoorten

Er worden op dit moment drie ondersoorten roestkatten erkend. Klik hier voor een overzicht.

Fysieke kenmerken

• Lichaamslengte (kop-romp): 35-48 cm;
• Staartlengte: ca. 20-25 cm;
• Gewicht: 0,8-1,6 kg;
• Levensverwachting: onbekend. In gevangenschap vaak 16 jaar en ouder.

Wil je een spreekbeurt over de roestkat houden?
Klik hier voor ons spreekbeurtmateriaal dat je direct kunt downloaden.

Op YouTube zijn diverse filmpjes van de roestkat te vinden, zoals deze.

Laatst bijgewerkt:
juli 2025