Wetenschappelijke naam

Herpailurus yagouaroundi  

Uiterlijk

Deze kleine kat staat laag op de poten en heeft hierdoor een bijna sluipachtig voorkomen. Vandaar dat hij ook wel eens met een wezel of otter wordt vergeleken. De Mexicanen noemen de jaguarundi dan ook ‘otterkat’.

• Vachtkleur, de verschillende kleuren kunnen in één nest voorkomen:
  • Grijs;
  • Licht,- tot donker bruin;
  • Rood/kastanjebruin;
  • Zwart (melanistisch).

Onderzoekers denken dat dieren met een rode vacht vaker leven in open/drogere gebieden en dat jaguarundi’s die in het regenwoud leven, vaker een zwarte vacht hebben.

• Vachtpatroon:
  • Effen maar de haren hebben kleurbanden waardoor de vacht er van dichtbij fijn gespikkeld uitziet.
• Kop:
  • Kleine kop met ronde oren die wat aan de zijkant van de kop staan;
  • Het neusleertje is groot in verhouding tot de grootte van de kop.

Verder heeft de jaguarundi een lange staart en relatief korte poten.

Verspreiding en leefgebied

De jaguarundi is zeldzaam en dun verspreid in vochtige bosgebieden, met name dicht regenwoud. Het dier lijkt de voorkeur te geven aan meer open gebieden dan de andere kleine katachtigen, maar toch wordt de jaguarundi het vaakst gezien in gebieden dichtbij dichte begroeiing.

Gebied & omgeving:

• Net als de ocelot, margay en oncilla leeft de jaguarundi in bijna geheel Midden- en Zuid-Amerika. Het zou kunnen dat het dier ook nog voorkomt in het Zuiden van de VS – daar zou nog onderzoek naar moeten worden uitgevoerd;
• Het leefgebied is zeer divers; zowel open als begroeide gebieden van droog met prikkelbosjes tot moeras- en savannegebieden en regenwouden;
• In de open gebieden blijft de jaguarundi het meest in de omgeving van de omliggende begroeiing;
• Met een goed aanpassingsvermogen en een goede tolerantie voor menselijke verstoring is deze kat niet wars van herstelde (herbegroeid) en verstoorde gebieden evenals door mensen gecultiveerde graslanden. Er moet dan wel bos of dichte begroeiing in de nabijheid zijn.

Hoogte:

• Maximaal 3.200 m.

Territorium

Er is weinig onderzoek gedaan naar de omvang van hun leefgebied en daardoor kunnen we er ook niet erg veel over zeggen. Wat we ervan weten is dat de grootte van territoria erg verschillen. Onderzoek maakte inzichtelijk dat het territorium in de savannes van Brazilië varieerde van 18 tot 40,2 km², terwijl dit in een bos en bos/landbouwmozaïek in Brazilië varieerde van 1,4 tot 34,9 km². In Belize zijn de territoria veel groter dan die van de andere kleine katten van tropisch Amerika waarmee de jaguarundi het leefgebied deelt.

Zowel de mannetjes als de vrouwtjes patrouilleren hun gebied op onregelmatige tijden en plaatsen, in tegenstelling tot de meeste andere katachtigen die dit met vaste patronen en tijden doen. Soms kunnen meerdere paartjes in eenzelfde territoria leven.

Gedrag

• Leeft, voor zo ver bekend, meest op de grond maar is een goede zwemmer en klimmer;
• Is het meest overdag actief wat voor een katachtige best uitzonderlijk is. Onderzoekers hebben uitgevonden dat de jaguarundi vooral actief is tussen 08:00 en 12:00 uur en vervolgens weer tussen 16:00 en 20:00 uur. Zeer waarschijnlijk om zo andere katachtigen te vermijden alsook de heetste uren van de dag;
• Vermijdt de grotere ocelot (waar veel ocelotten zijn, zijn minder jaguarundi’s);
• Er zijn dertien verschillende specifieke geluiden bekend waarmee de jaguarundi communiceert, meer dan bij andere kleine katachtigen. Via deze link kun je het geluid van een jaguarundi (en andere katachtigen) horen.

Voortplanting

credit Zoo Praha/Tomáš Adamec

De jaguarundi heeft over het algemeen niet een vast seizoen om te paren en dus om kittens te krijgen. Na een draagtijd van ongeveer 72-75 dagen worden de kittens (1-4) geboren. Het nest wordt gemaakt in holle en omgevallen bomen en in zeer dichte onder begroeiing.

Kittens openen hun ogen na ongeveer zes tot acht dagen, verlaten het hol na vier weken en beginnen dan ook met het eten van vast voedsel. De leeftijd waarop vrouwtjes geslachtsrijp zijn, varieert naar verluidt van 17 tot 26 maanden.

Jacht en dieet

De jaguarundi is een uitstekende klimmer alsook zwemmer, maar jaagt toch vooral op de grond. Hij kan ook flinke sprongen maken tot wel twee meter. Zijn lange staart is hierbij een goed hulpmiddel. De jaguarundi is niet kieskeurig qua voedsel. Hij heeft een voorliefde voor kleine zoogdieren met een gewicht van <0,1 kilo tot 0,7 kilo zoals muizen, ratten, vogels, vissen en reptielen. Er is ook waargenomen dat de jaguarundi jaagt op vissen die in plassen zijn gestrand.

Onderzoekers denken ook dat er fruit op het menu van de jaguarundi staat. Het is daarmee een van de zeldzame katten die zoet voedsel eet.

Status

• IUCN Rode Lijst: Least concern (niet bedreigd);
• CITES Appendix: II.
  Dit betekent dat het om een bedreigde diersoort gaat maar die niet met uitsterven wordt bedreigd. Handel in deze diersoort is gereguleerd toegestaan.
  • De populaties van Midden- en Noord-Amerika en de golfkustjaguarundi zijn vermeld op CITES Appendix I. Dit betekent dat het om een diersoort gaat die met uitsterven wordt bedreigd. Handel in deze diersoort is niet toegestaan (slechts in zeer uitzonderlijke gevallen).
• Geschat aantal: Onbekend.

Vlekkenpatronen bij andere katachtigen zorgen ervoor dat dieren van elkaar te onderscheiden zijn. Omdat de jaguarundi veelal een effen vacht heeft, is het lastig om onderscheid te kunnen maken tussen dieren. Dat maakt onderzoek vaak lastig en dus is het ook lastig om te bepalen hoeveel jaguarundi’s er nog zijn en of het aantal sterk afneemt. Het laatste grote onderzoek naar dit dier om zijn classificatie voor de IUCN Rode Lijst te bepalen, stamt uit 2008.

Bedreiging

Over het algemeen is de jaguarundi nooit voor commerciële handel geëxploiteerd, maar waarschijnlijk als bijvangst gevangen in vallen die voor andere soorten waren uitgezet. Een onderzoek in Mexico heeft echter ontdekt dat de jaguarundi, samen met 26 andere zoogdiersoorten, met lokaal uitsterven worden bedreigd. Dit wijst erop dat exploitatie door mensen mogelijk een grotere bedreiging vormt dan aanvankelijk werd gedacht.

Exploitatie is in verschillende landen voor verschillende doeleinden geregistreerd. De meest voorkomende zijn medicinale doeleinden (in het noordoosten van Brazilië is jaguarundivet geregistreerd als medicinale behandeling voor wonden), voedsel (bushmeat), als wraak voor het doden van pluimvee, als sierdoeleinden of als huisdier.

Belangrijkste bedreiging is verlies en versnippering van leefgebied door vooral grootschalige landbouw en weideland. Hoewel de jaguarundi zich over het algemeen kan aanpassen aan nieuw leefgebied, dus ook overleefd in nieuwe door mensen gemaakte leefomgevingen, kan het wel leiden tot meer conflict met mensen. Alsook worden populaties door versnippering van leefgebied van elkaar gescheiden.

Ondersoorten

Er worden (nog) geen subsoorten jaguarundi’s erkend. Aangezien er weinig onderzoek verricht is naar dit dier en zijn leefgebied groot is, ligt het wel in de verwachting dat er in de toekomst ondersoorten erkend zullen worden.

Fysieke kenmerken

• Lichaamslengte: 48,8 – 77,5 centimeter. Mannetjes zijn groter dan de vrouwtjes;
• Staartlengte: ca. 27,5-60 centimeter;
• Gewicht: 2,5 kilo – 7,6 kilo. Mannetjes zijn zwaarder dan de vrouwtjes;
• Levensverwachting: in gevangenschap ca. 15 jaar, in wild waarschijnlijk minder.

Wil je een spreekbeurt over de jaguarundi houden? Klik hier voor ons spreekbeurtmateriaal dat je direct kunt downloaden.

Via deze link kun je op YouTube een filmpje zien van de jaguarundi.

Laatst bijgewerkt:
2025