Wetenschappelijke naam

Puma concolor  (concolor betekent éénkleurig)

Uiterlijk

De poema is een stevige kat, die wel wat weg heeft van een leeuwin. Vandaar dat dit dier soms ‘bergleeuw’ wordt genoemd. De mannetjes zijn groter dan de vrouwtjes en de Noordelijke poema’s zijn wat grijzer dan de Zuidelijke poema’s.

Poema’s hebben sterke poten, waarmee ze ver kunnen springen, maar ook hard kunnen rennen. In een sprint haalt de poema 80 km per uur!

• Vachtkleur :
  • Effen en varieert in kleur van zilvergrijs, geelbruin, roodachtig tot donkerbruin;
  • Buik, kin en keel zijn licht tot wit;
  • Zwart (melanistisch).
• Vachtpatroon:
  • Effen. Als de dieren jong zijn, kunnen ze strepen of vlekken hebben op de vacht welke verdwijnen bij het volwassen worden;
  • De neus, achterkant van de oren en het eind van de staart, zijn donkerder van kleur.
• Kop:
  • De verschillende ondersoorten vertonen vele verschillende koppen en gezichtsuitdrukkingen;
  • Ronde, kleine oren;
  • Kin en keel zijn licht tot wit van kleur.
• Lichaam:
  • De achterpoten zijn langer dan de voorpoten. De poema heeft de proportioneel langste achterpoten van de hele kattenfamilie;
  • Lange staart met een zwarte punt;
  • Stevig, compact lichaam.

Verspreiding en leefgebied

De poema heeft het grootste geografische verspreidingsgebied van alle inheemse landzoogdieren op het westelijk halfrond. Hij komt voor van British Columbia in Canada en de VS, via Midden- en Zuid-Amerika tot aan de zuidpunt van Chili.

De poema is te vinden in diverse leefomgevingen; van droge woestijnen, semi-aride struikgewas en koude naaldbossen tot seizoensgebonden overstroomde savannes en tropische regenwouden, met uitzondering van enkele dichtbevolkte kustgebieden en de hoogste regionen van de Andes.

Gebied & omgeving:

• Poema’s mijden open vlaktes, woestijnen en landbouwgronden;
• Ze kunnen wel leven in de buurt van moerassen en hebben een grote voorkeur voor bossen.

Hoogte:

In het zuiden van Peru zijn waarnemingen gedaan tot op een hoogte van 5800 meter.

Het rood aangegeven gebied is waar de poema leeft © IUCN

Territorium

De leefgebieden van poema’s variëren binnen hun verspreidingsgebied; gemiddeld van 50 tot 1031 km². De leefgebieden van mannetjes zijn doorgaans twee keer zo groot als die van vrouwtjes in hetzelfde gebied, en overlappen met meerdere vrouwtjes. De grootste territoria zijn aangetroffen in droge gebieden – hier is minder prooi aanwezig en dus moet het dier een grotere leefruimte hebben.

Afbakening van het territorium gebeurt door urine, ontlasting en krabsporen in de bomen langs de grens van het territorium.

Poema’s blijven niet lang op een zelfde plek binnen hun territorium of er moet een grote prooipopulatie zijn.

Gedrag

De poema kan niet brullen, maar is wel in staat tot een scala aan geluiden, waaronder tjilpen, sissen, grommen en fluiten, net als de jaguarundi. De communicatie tussen poema’s lijkt voornamelijk te verlopen via geurmarkering, en ze maken ook ‘schraapsels’ met hun achterpoten, eerst met de ene poot en dan met de andere. Ze herhalen dit proces meerdere keren om een nette hoop puin en/of aarde en parallelle stroken blootliggende aarde te creëren. Dit geeft andere poema’s aan dat hier al iemand leeft. Het leefgebied is verdeeld in een klein rustgedeelte en een groter deel voor de jacht.

Puma’s leven voornamelijk ’s nachts en in de schemering. Ze zijn het meest actief in de schemering en bij zonsopgang. In gebieden waar de prooidieren in de winter naar lager gelegen delen trekken, trekt de poema met de prooidieren mee. De poema heeft maar enkele dagen nodig om het hele territorium te doorkruisen. Ze kunnen goed klimmen en zwemmen als het nodig is.

Behalve wanneer hij zich voedt met grote prooien, slaapt een poema zelden meerdere dagen achter elkaar op dezelfde plek.

Solitair of toch niet

Tot voor kort werd aangenomen dat poema’s alleen voor een paring of territorium gevechten, contact hadden met soortgenoten. Maar uit onderzoek blijkt dat er wel degelijk interactie is tussen poema’s. In de Amerikaanse staat Wyoming, werden dertien poema’s gevolgd met GPS collars en cameratraps. Hieruit bleek dat poema’s regelmatig prooi met elkaar delen en dat dan ook doen met dezelfde poema’s. Ook bleek dat er contact bleef bestaan tussen vrouwtjes en hun jong, ook als die al hun eigen leefgebied hadden. In Chili werden dit soort samenlevingen tussen groepen poema’s ook gesignaleerd.

Poema’s blijken socialer dan gedacht; ze delen bijvoorbeeld soms prooi. Copyright: Mark Ellbroch/Panthera

Voortplanting

Poema’s kunnen het hele jaar door paren, maar vertonen normaal gesproken een geboortepuls. De meeste geboortes vinden plaats in de warmere maanden, in Noord-Amerika tussen april en september. De moeder verdedigt de jongen furieus en kan zelfs een grizzlybeer op de vlucht jagen. Dat is goed te zien in dit filmpje.

• Nestplaats: door de moeder gemaakt hol of een nest onder een gevallen boom of onder rotsen. Een nestplaats kan door een poema vele jaren achter elkaar worden gebruikt;
• Draagtijd: 88-96 dagen;
• Aantal jongen: 1-5 maar meestal 2-3 welpen;
• De jonge poema’s wegen bij de geboorte zo’n 220-250 gram en ze hebben in tegenstelling tot volwassen dieren, zwarte vlekjes op hun vacht. Na verloop van tijd verdwijnen deze vlekken;
• Zelfstandig: na ca. twee jaar verlaten ze hun moeder en gaan ze op zoek naar eigen leefgebied. Als er meerdere jongen zijn, blijven deze vaak nog enkele maanden bij elkaar. Dat maakt ze sterker bij bijvoorbeeld de jacht.

Jacht en dieet

De poema jaagt vooral op de grond. Hij is echter een goede klimmer en ontsnapt vaak in bomen wanneer hij door honden wordt opgejaagd. De poema jaagt door prooien van dichtbij en van achteren te besluipen en aan te vallen. Hij kan in een sprint wel 80 kilometer per uur halen maar houdt dit niet lang vol. De poema kan grote afstanden afleggen tijdens de jacht. Ze jagen vooral ’s nachts en in de avond- en ochtendschemering.

Poema’s kunnen goed horen en ruiken. Wanneer een prooidier is gevonden, wordt dit van dichtbij besprongen en met een krachtige beet vlak achter de kop gedood. Vervolgens wordt de prooi vaak versleept naar een rustige plek, zodat de poema tijdens het eten zo min mogelijk gestoord kan worden door bijvoorbeeld aaseters als de coyote. Als een grote prooi is gevangen, verbergt de poema die vaak onder bladeren en zand. Het roofdier blijft een paar dagen in de buurt en eet iedere dag een beetje uit deze tijdelijke voorraadkast.

De prooien van de poema variëren van insecten, vogels en muizen tot stekelvarkens, capibara’s, gaffelbokken, elanden, dikhoornschapen en elanden. De poema heeft dus een divers dieet maar hertachtigen vormen zijn belangrijkste prooidieren (zo’n 60-80% van het dieet). Ze kunnen prooien tot zes-zeven keer hun eigen lichaamsgewicht vangen. Het gemiddelde gewicht van de prooi is 39-48 kg. Omdat het dier soms ook jacht maakt op vee van boeren, brengt dat ze soms met mensen in conflict.

Status

• IUCN Rode Lijst: Least concern (niet bedreigd);
• CITES Appendix: II.
  Dit betekent dat het om een bedreigde diersoort gaat maar dat er wel beperkt in gehandeld mag worden. Enkele ondersoorten zijn opgenomen in CITES Appendix I wat betekent dat er helemaal niet gehandeld mag worden in deze dieren;
• De poema is in een groot deel van zijn verspreidingsgebied beschermd;
• Geschat aantal: Onbekend.

De poema werd in de 200 jaar na de Europese kolonisatie uit het grootste deel van de oostelijke helft van de VS uitgeroeid. In Florida is er slechts een geïsoleerd restant van de bedreigde subpopulatie over, waarvan het aantal wordt geschat op 100-180 exemplaren. De populaties poema’s in Noordoost-Canada, het Middenwesten en het oosten van de VS nemen toe, wat wijst op een mogelijke herkolonisatie.

Begin jaren negentig werd de poemapopulatie in Canada geschat op 3500-5000, en op 10.000 in het westen van de VS. De populaties in Midden- en Zuid-Amerika zijn minder bekend en het is onduidelijk hoe talrijk de poema’s zijn in het dichte regenwoud van het Amazonegebied. In Uruguay wordt de poema als ernstig bedreigd beschouwd.

Bedreiging

De poema wordt al eeuwenlang intensief bejaagd. In 1930 was hij uitgeroeid ten oosten van de Rocky Mountains in de VS en Canada, met uitzondering van Florida.

De belangrijkste bedreigingen zijn;

• Afname en versnippering van leefgebied;. De soort heeft al 50% van zijn oorspronkelijke verspreidingsgebied verloren;
• Veel poema’s worden gedood door auto’s. Omdat hun leefgebied steeds kleiner wordt, moeten de dieren wegen oversteken op zoek naar leefgebied en partners;
• Er is het nodige conflict tussen mensen en poema’s, zeker als de dieren jacht maken op vee van de boeren. Dit leidt er toe dat veel poema’s door mensen worden gedood;
• Doordat wetgeving over het houden van roofdieren in Amerika ontbreekt of onduidelijk is, is het mogelijk poema’s als huisdier te houden.

Ondersoorten

Er worden van oudsher heel veel ondersoorten vermeld maar op dit moment worden er door de IUCN zes ondersoorten erkend. Klik hier voor een overzicht.

Fysieke kenmerken

• Lichaamslengte: gemiddeld 100-150 centimeter;
• Staartlengte: gemiddeld 60-90 centimeter.
• Gewicht: gemiddeld 30-80 kilo. Het gewicht is sterk afhankelijk van waar het dier leeft. Poema’s die in Zuid-Chili en Canada leven, wegen twee keer zoveel als poema’s die in de tropen voorkomen. Mannetjes wegen 40-60% meer dan vrouwtjes en kunnen een gewicht bereiken van wel 120 kg.
• Levensverwachting: in het wild 8-12 jaar. In gevangenschap zijn poema’s wel 23 jaar geworden.

Wil je een spreekbeurt over de poema houden?
Klik hier voor ons spreekbeurtmateriaal dat je direct kunt downloaden.

Op YouTube zijn diverse filmpjes van de poema te vinden, waaronder deze.

Laatst bijgewerkt:
juli 2025